የኤችአይቪ የነርቭ ችግሮች

ኤች አይ ቪ እና ኤድስ

ኤች አይ ቪ ኤድስን የሚያመጣው ቫይረስ ነው። ኤች አይ ቪ ተዳክሞ ቀስ በቀስ የሰውነትን በሽታ የመከላከል ስርዓት ያጠፋል, ይህም ለሕይወት አስጊ በሆኑ ኢንፌክሽኖች ወይም አንዳንድ ካንሰሮች ይጋለጣሉ።

ኤች አይ ቪ እና ኤድስ በሽታ የመከላከል ስርዓትዎን ሲዋጉ ማዕከላዊው የነርቭ ስርዓትዎም ይጎዳል። ኤች አይ ቪ እና ኤድስ ሁለቱም በርካታ የነርቭ ችግሮች ያስከትላሉ፣ በተለይም ኤች አይ ቪ ወደ ኤድስ ከተሸጋገረ።

በዛሬው ጊዜ የፀረ-ኤችአይቪ መድሃኒቶች በትክክል እና በፍጥነት ሲወሰዱ የኤችአይቪን እድገት ለመቀነስ ይረዳሉ። እንዲሁም ወደ ኤድስ የመጋለጥ እድልን ለማዘግየት ወይም ለመቀነስ ይረዳሉ። ኤችአይቪን መቆጣጠር ለኤችአይቪ የነርቭ ችግሮች ተጋላጭነትን ሊቀንስ ይችላል።

ስለ ኤችአይቪ/ኤድስ እውነታዎች

ኤች አይ ቪ በግብረ ሥጋ ግንኙነት የሚተላለፍ ቫይረስ ነው ነገር ግን ከእናት ወደ ሕፃን እና ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፍ የተበከለ መርፌን በመጋራት ወይም የተበከለ ደም በመውሰድ ሊተላለፍ ይችላል፣ ካልታከመ ቫይረሱ በሰውነት ውስጥ መድገሙን ይቀጥላል፣ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ ይሄዳል፣ የላቀ ኤችአይቪ ኤድስ ይሆናል። ይህ ብዙውን ጊዜ ሰውነት የበለጠ ጉዳት ስለሚያስከትል ብዙ የነርቭ ችግሮች ያስከትላል።

ኤች አይ ቪ በነርቭ ሥርዓትዎ ውስጥ ያሉትን ሴሎች የሚቆጣጠር አይመስልም ነገር ግን በሰውነት ላይ ከፍተኛ የሆነ እብጠት ያስከትላል። ይህ እብጠት የአከርካሪ አጥንትን እና አንጎልን ሊጎዳ እና የነርቭ ሴሎችዎ በሚፈለገው መንገድ እንዳይሰሩ ይከላከላል።

የኒውሮሎጂካል ችግሮች በቫይረሱ በራሱ በሚያስከትለው ጉዳት ብቻ ሳይሆን እንደ ኤችአይቪ እና ኤድስ የጎንዮሽ ጉዳቶች ለምሳሌ ከእነዚህ በሽታዎች ጋር ተያይዘው የሚመጡ ነቀርሳዎች ሊከሰቱ ይችላሉ፣ አንዳንድ መድሀኒቶች ኤች አይ ቪ እና ኤድስን ለማከም የሚያገለግሉት የቫይረሱን ፈጣን ስርጭት ለመቆጣጠር በሚሞክሩበት ወቅት የነርቭ ችግሮች ሊያስከትሉ ይችላሉ። አንዳንድ የጄኔቲክ ምክንያቶች ከኤችአይቪ መድኃኒቶች የነርቭ ሕክምና የጎንዮሽ ጉዳቶች አደጋ ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድሩ ይችላሉ።

ኤችአይቪ እስኪያድግ ድረስ፣ በተለይም አንድ ሰው ኤድስ ሲይዝ የነርቭ ችግሮች አይፈጠሩም። በኤድስ ከተያዙ አዋቂዎች መካከል ግማሽ ያህሉ ከኤችአይቪ ጋር በተያያዙ የነርቭ ችግሮች ይሰቃያሉ።

የኤችአይቪ የነርቭ ችግሮች ዓይነቶች

ኤች አይ ቪ የነርቭ ሥርዓትን የሚነኩ ብዙ የተለያዩ ሁኔታዎችን ሊያስከትል ይችላል፡-

የመርሳት በሽታ፦ ኤች አይ ቪ በጣም እያደገ ሲሄድ ከኤችአይቪ ጋር የተገናኘ የመርሳት ችግር ወይም የኤድስ ዲሜኒያ ውስብስብነት ሊከሰት ይችላል. እነዚህ በሽታዎች የእውቀት (ኮግኒቲቭ) ተግባራትን ያበላሻሉ። ይህ ማለት የማሰብ፣ የመረዳት እና የማስታወስ ችግር ሊኖርብህ ይችላል። ይህ ዓይነቱ የመርሳት በሽታ ለሕይወት አስጊ ሊሆን ይችላል። ብዙውን ጊዜ የፀረ-ኤችአይቪ መድሃኒቶች በትክክል ሲወሰዱ መከላከል ይቻላል።

የቫይረስ ኢንፌክሽን. ኤች አይ ቪ የነርቭ ሥርዓትን ለሚመታ ለብዙ የቫይረስ ኢንፌክሽኖች የመጋለጥ እድልን ይጨምራል። የሳይቲሜጋሎቫይረስ ኢንፌክሽኖች የእውቀት (ኮግኒቲቭ) ተግባርን ፣ የአካል ቁጥጥርን (እንደ እግሮች እና ክንዶች አጠቃቀም እና የፊኛ ቁጥጥር) ፣ ማየትና  እና የመስማት ችሎታ እና የመተንፈሻ አካላት ላይ አሉታዊ ተጽዕኖ ሊያሳድሩ ይችላሉ ፣ ይህም እንደ የሳንባ ምች ያሉ ችግሮችን ያስከትላል። ኤይድስ ያለባቸው ሰዎች እንደ ሺንግልዝ፣ በአንጎል ውስጥ ብግነት እና በአከርካሪ ገመድ ላይ የሄርፒስ ቫይረስ ኢንፌክሽን ሊያዙ ይችላሉ። ሌላ ሁኔታ፣ ተራማጅ ባለ ብዙ ፎካል ሉኪዮኤንሴፋፓቲ (PML) በቫይረስም ይከሰታል። PML ጠበኛ እና አደገኛ ነው። በአንዳንድ ሁኔታዎች በፀረ-ኤችአይቪ መድሃኒቶች መቆጣጠር ይቻላል።

የፈንገስ እና የጥገኛ ኢንፌክሽኖች፦ ክሪፕቶኮካል ማጅራት ገትር በሽታ በፈንገስ ምክንያት የሚከሰት ሲሆን ወደ አከርካሪ እና አንጎል ከባድ እብጠት ይመራል። አንድ ጥገኛ ተውሳክ ቶክሶፕላስማ ኤንሰፍላይትስ የሚባል ኢንፌክሽን ሊያመጣ ይችላል። ይህም ብዙውን ጊዜ ግራ መጋባት፣ መናድ እና በጣም የሚያሠቃይ ራስ ምታት ያስከትላል። እነዚህ ሁለቱም ኢንፌክሽኖች ለሕይወት አስጊ ሊሆኑ ይችላሉ።

ኒውሮፓቲ፦ ኤች አይ ቪ በመላው ሰውነት ላይ በነርቭ ላይ ጉዳት ሊያደርስ ይችላል፣ በዚህም ምክንያት ከፍተኛ ህመም ወይም ድክመት, ኒውሮፓቲ በመባል ይታወቃል፣ ኒውሮፓቲ በከፍተኛ ደረጃ ኤችአይቪ ባለባቸው ሰዎች ላይ በጣም የተለመደ ነው።

ቫኩላር ምይሎፓቲ ፦ ይህ ሁኔታ የሚከሰተው በአከርካሪ አጥንት ነርቮች ፋይበር ውስጥ ጥቃቅን ቀዳዳዎች ሲፈጠሩ ነው። በተለይም ሁኔታው እየተባባሰ ሲሄድ የመራመድ ችግርን ያስከትላል። ኤድስ ባለባቸው ሰዎች ህክምና በማይደረግላቸው እና በኤችአይቪ በተያዙ ህጻናት ላይም የተለመደ ነው።

የስነ-ልቦና ሁኔታዎች፦ ኤች አይ ቪ ወይም ኤድስ ያለባቸው ሰዎች ብዙውን ጊዜ የጭንቀት መታወክ ያጋጥማቸዋል እናም በድብርት ይሰቃያሉ። በተጨማሪም ቅዠቶች እና በባህሪ ላይ ጉልህ ለውጦች ሊያጋጥሟቸው ይችላሉ።

ሊምፎማዎች፦ ሊምፎማስ የሚባሉት ዕጢዎች ኤችአይቪ ያለባቸውን ሰዎች አእምሮ ይመታሉ። እነሱ ብዙውን ጊዜ ከሌላ ቫይረስ ጋር ይዛመዳሉ፣ እሱም ከሄፕስ ቫይረስ ጋር ተመሳሳይ ነው. ሊምፎማዎች ለሕይወት አስጊ ናቸው፣ ነገር ግን ኤችአይቪን በጥሩ ሁኔታ መቆጣጠር ሊምፎማዎችን ማከም የበለጠ ስኬታማ ያደርገዋል።

ኒውሮሲፊሊስ በኤች አይ ቪ የተያዘ ሰው ሳይታከም ቂጥኝ ካለበት በፍጥነት እድገትና የነርቭ ሥርዓትን ሊጎዳ ይችላል። የነርቭ ሴሎች እንዲሰባበሩ እና ወደ ማየት እና የመስማት ችሎታ ማጣት፣ የአእምሮ ማጣት እና የመራመድ ችግርን ሊያስከትል ይችላል።

ምልክቶች

አንድ ጊዜ ኤች አይ ቪ በሽታ የመከላከል ስርዓትዎን መጎዳት ከጀመረ ብዙ የተለያዩ ምልክቶችን ሊያስከትል ይችላል። ከኤችአይቪ ጋር የተዛመዱ የነርቭ ችግሮች ወደሚከተሉት ሊመሩ ይችላሉ-

·        በድንገት ነገሮችን ሁል ጊዜ መርሳት ወይም ግራ መጋባት

·        እየባሰ የሚሄድ የድክመት ስሜት

·        የባህሪ ለውጦች

·        ራስ ምታት

·        ሚዛን እና ቅንጅት ላይ ችግሮች

·        የሚጥል በሽታ

·        በእይታዎ ላይ ለውጦች

·        የመዋጥ ችግር

·        በእግሮችዎ ወይም በእጆችዎ ላይ ስሜትን ማጣት

·        እንደ ጭንቀት እና ጭንቀት ያሉ የአእምሮ ጤና ችግሮች

 ምርመራ

ምንም እንኳን የደም ምርመራ ኤችአይቪ እና ኤድስን ለይቶ ማወቅ ቢችልም የተለያዩ የነርቭ ሥርዓቶችን ክፍሎች ለመመልከት እና የነርቭ ችግሮችን ለመለየት ሌሎች በርካታ የምርመራ ምርመራዎች ያስፈልጋሉ። ፈተናዎች ብዙውን ጊዜ የሚከተሉትን ያካትታሉ:

·        የጡንቻዎች እና ነርቮች የኤሌክትሪክ እንቅስቃሴን ለመለካት ኤሌክትሮሚዮግራፊ

·        ባዮፕሲ የሕብረ ሕዋሳትን ናሙና ለመተንተን እና በአንጎል ውስጥ ዕጢዎችን ወይም በጡንቻዎች ላይ እብጠትን ለመለየት ይረዳል

·        የሬዲዮ ሞገዶችን እና ኃይለኛ ማግኔቶችን በመጠቀም የአንጎል አወቃቀሮችን ምስል የሚጠቀም መግነጢሳዊ ድምጽ ማጉያ ምስል። ይህ በጣም ኃይለኛው የመደበኛ ምስል መሳሪያ ነው እና የአንጎል ብግነትን፣ ብዙ ኢንፌክሽኖችን፣ እጢዎችን፣ ስትሮክዎችን እና በአንጎል እና የአከርካሪ ገመድ ውስጥ ያሉ ሕብረ ሕዋሳት መበላሸትን መለየት ይችላል።

·        ኢንፌክሽኖችን፣ መድማትን ወይም ሌሎች የአከርካሪ አጥንትን ወይም አንጎልን የሚነኩ ሌሎች እክሎችን ለመፈለግ ሴሬብሮስፒናል ፈሳሽ ናሙና

·        የአንጎልን ባለ 3-ዲ ምስል መልሶ ለመገንባት ኤክስሬይ የሚጠቀም ሲቲ ስካን። ይህ ምርመራ ፈጣን እና ርካሽ ነው፣ ነገር ግን ከኤምአርአይ ምርመራ ያነሰ ዝርዝር ያቀርባል።

ሕክምና

የፀረ-ኤችአይቪ መድሃኒቶች በሰውነት ውስጥ እንዳይባዙ እና እንዳይሰራጭ ለመከላከል ያገለግላሉ። በተጨማሪም በነርቭ ሥርዓት ላይ ጉዳት ሊያስከትል የሚችለውን አደጋ ለመቀነስ ይረዳሉ።

የተወሰኑ የነርቭ ሁኔታዎች እና ውስብስቦች በተለየ መንገድ ይስተናገዳሉ. ካንሰር በኬሞቴራፒ እና በጨረር ሊታከም ይችላል። እና የባክቴሪያ ኢንፌክሽን አንቲባዮቲክ ያስፈልገዋል. አንዳንድ መድሃኒቶች የቫይረስ ኢንፌክሽንን ለመቆጣጠር ይረዳሉ, እና ህመምን ለመቆጣጠር መድሃኒቶች የነርቭ ህመምን ለማስታገስ ይረዳሉ። ከኤችአይቪ ጋር ተያይዘው የሚመጡ አንዳንድ የስነ-ልቦና ሁኔታዎችን ለመቆጣጠር ምክር እና መድሃኒቶች፣ ፀረ-ጭንቀቶችን ጨምሮ፣ ጥቅም ላይ ሊውሉ ይችላሉ።

መከላከል

ሁሉንም የጤና እንክብካቤ አቅራቢዎ ምክሮችን በመከተል፣ በተለይም ሁሉንም የፀረ-ኤችአይቪ መድሃኒቶች በታዘዘው መሰረት በትክክል መውሰድ ኤች አይ ቪን ለመቆጣጠር እና እድገቱን ለመከላከል ይረዳል። ቫይረሱን በመድሀኒት ማፈን በሰውነታችን ላይ የሚደርሰውን ጉዳት ለመከላከል ይረዳል ይህም የነርቭ ስርዓት መጎዳትን እና የነርቭ በሽታዎችን ጨምሮ።

ጤናማ የአኗኗር ዘይቤ መኖር

ጤናማ የአኗኗር ዘይቤ መኖር ኤችአይቪን በተሻለ ሁኔታ ለመቆጣጠር እና ወደ ኤድስ እንዳይሸጋገር ይረዳል። ጤናማ አመጋገብ መመገብ እና ጤናማ የሰውነት ክብደትን መጠበቅ፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አዘውትሮ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፣ ደህንነቱ የተጠበቀ የግብረ ሥጋ ግንኙነትን መለማመድ እና የመድኃኒት ስርዓትን መከተል ኤችአይቪን ለመቆጣጠር አስፈላጊ እርምጃዎች ናቸው።