ጋብቻ እና ጤና

መጽሐፍ ቅዱስ በምሳሌ 13:12 ላይ “የምትዘገይ ተስፋ ልብን ታሳዝናለች” ይላል። የጠበቁት ነገር የሕልም እንጀራ ሆኖ ሲቀር ደግሞ ከባድ ጉዳት ሊያስከትል ይችላል! ነጋ ጠባ ስለ እርሱ ታስቢ ይሆናል፤ በተጨማሪም ምንም ይሁን ምን ብቻ እሱን የሚመለከት ወሬ መስማት ያስደስትሽ ይሆናል። ትኩረቱን ለመሳብ የተለያዩ ዘዴዎችን ትጠቀሚ ይሆናል፤ ወይም ከእሱ ጋር ለመሆን ስትይ የተለያዩ ሰበብ አስባቦች ትፈጥሪ ይሆናል። አብረሽው ስትሆኚ ደግሞ የመረበሽ ስሜት ይታይብሻል።

ያፈቀርሽው ሰው አልፎ አልፎ ለየት ያለ ትኩረት ሲሰጥሽና ሌላ ጊዜ ደግሞ ለአንቺ ምንም ዓይነት የተለየ ስሜት እንደሌለው የሚያሳይ ነገር ሲያደርግ ስትመለከቺ ሁኔታው በጣም ግራ ሊያጋባሽ ይችላል። እንዲሁም ለሌላ ሰው ለየት ያለ ትኩረት ሲሰጥ ወይም ለሌሎች ደግነትና አክብሮት ሲያሳይ ስትመለከቺ በውስጥሽ የቅናት ስሜት ሊቀሰቀስ ይችላል። መጽሐፍ ቅዱስ “ቁጣ ምሕረት የሌለው ነው፣ መዓትም እንደ ጎርፍ ነው፤ በቅንዓት ፊት ግን ማን ይቆማል” በማለት ይናገራል። ምሳሌ 27:4

አንዲት ወጣት  “አስተሳሰቤን ባላስተካክል ኖሮ በውስጤ የነበረው በቃላት ልገልጸው የማልችለው የቅናት ስሜት ሊያሳብደኝ ይችል ነበር” ስትል ሳትሸሽግ ተናግራለች። ራስንም ወደ መጥላት ሊያደርስ ይችላል።  “ያላፈቀረኝን ሰው በማፍቀሬና በዚህም ሳቢያ ለደረሰብኝ ሥቃይ ሁሉ ራሴን እወቅስ ነበር” ስትል ተናግራለች።

በምዕራቡ ዓለም የምትኖር አንዲት ወጣት ያደረባትን የፍቅር ስሜት ለግለሰቡ ለመንገር ላይከብዳት ቢችልም ሁሉም ሴቶች እንዲህ ያደርጋሉ ማለት ግን አይደለም። እንዲያውም በአንዳንድ ባሕሎች አንዲት ሴት በራሷ ተነሳሽነት እንዲህ ያለውን እርምጃ ብትወስድ ተገቢ ያልሆነና በጣም አሳፋሪ የሆነ ድርጊት እንደፈጸመች ሊያስቆጥራት ይችላል። ታዲያ አንድን ሰው ብታፈቅሪና እርሱ ግን ላደረብሽ ፍቅር ምንም ዓይነት ምላሽ ባይሰጥ ልታደርጊው የምትችይው ነገር ምንድን ነው?

ስሜትሽን ረጋ ብለሽ መርምሪ

በመጀመሪያ ደረጃ ረጋ ባለ መንፈስና በሃቀኝነት ስሜትሽን መርምሪ። መጽሐፍ ቅዱስ “በገዛ ልቡ የሚታመን ሰው ሰነፍ ነው” በማለት ያስጠነቅቃል። (ምሳሌ 28:26) ለምን? ምክንያቱም ልባችን ብዙውን ጊዜ የሚሰጠው ፍርድ የተሳሳተ በመሆኑ ነው። (ኤርምያስ 17:9) እንዲያውም ብዙውን ጊዜ የማፍቀር ምልክት ነው ብለን ያሰብነው ነገር ሌላ ነገር ሆኖ ሊገኝ ይችላል። “ሰዎች ትኩረት እንዲሰጡኝና ፍቅር እንዲያሳዩኝ እፈልጋለሁ” በማለት አንዲት ወጣት  ተናግራለች። “የሚያፈቅረኝና የሚያስብልኝ ሰው ያስፈልገኛል። በልጅነቴ ፍቅራዊ እንክብካቤ አግኝቼ አላደኩም። ይህም በእኔ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሮብኛል።” ያደግሽው ፍቅር በሌለውና ቁጡ በሆነ ቤተሰብ ውስጥ ከሆነ በሌሎች ዘንድ የመፈቀርና ተቀባይነት የማግኘት ፍላጎትሽ ከፍተኛ ሊሆን ይችላል። ታዲያ ለዚህ መፍትሔው ከተቃራኒ ፆታ ጋር መፋቀር ብቻ ነውን?

የባዶነትና የብቸኝነት ስሜት የሚያጠቃቸው ሰዎች ብዙውን ጊዜ ጥሩ የትዳር ጓደኛ አይወጣቸውም። በጣም ያስፈልገኛል ብለው የሚያስቡትን ነገር ለማግኘት ሲሉ ብቻ ዘለው ጋብቻ ውስጥ ይገባሉ። ይሁን እንጂ እውነተኛ ደስታ የሚገኘው በመቀበል ሳይሆን በመስጠት ነው። (ሥራ 20:35) ስለዚህ አንዲት በራሷ የምትተማመንና ‘ከራሷ ጥቅም ይልቅ የሌሎችን ጥቅም የምታስቀድም’ ሴት በጋብቻ ውስጥ የሚገጥሟትን ተፈታታኝ ሁኔታዎች ለመቋቋም የተሻለ ብቃት ይኖራታል። ፊልጵስዩስ 2:4

እንድታገቢ የሚገፋፋ ተጽዕኖ ካለብሽ ከተቃራኒ ፆታ የምታገኚውን ማንኛውንም ትኩረት በተሳሳተ መንገድ ልትተረጉሚው ትችያለሽ። አንዳንድ ጊዜ አንዲት ወጣት ጓደኞቿና ቤተሰቦቿ የሚያደርጉባት ተጽዕኖ የማፍቀርና የመፈቀር ፍላጎት እንዲያድርባት ሊያደርግ ይችላል። በአንዳንድ ኅብረተሰቦች ውስጥ ያለው ባሕል አንዲት ሴት ለትዳር እንደደረሰች ወዲያው እንድታገባ ጫና ያደርጋል። ውሜን ኢን ዘ ሚድል ኢስት የተባለ መጽሐፍ “አንዲት ሴት ወደ ሠላሳ ዓመት ዕድሜዋ እየተጠጋች ካለችና ገና ያላገባች ከሆነች ቤተሰቧ ሁሉ ስለ እርሷ መጨነቅ ይጀምራሉ” በማለት ይናገራል። አንድ አባት የቤተሰቡ ክብር እንዳይነካ በማሰብ ሴቶች ልጆቹ የወጣትነት ዕድሜያቸው ከማለፉ በፊት ቶሎ መዳር ይፈልጋል። ሆኖም በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የሠፈሩት መሠረታዊ ሥርዓቶች ከባህል የላቀ ቦታ ሊሰጣቸው ይገባል። ቅዱሳን ጽሑፎች ደግሞ ወጣቶች ‘የአፍላ ጉርምስና ዕድሜያቸው’ ከማለፉ በፊት እንዳያገቡ አጥብቀው ይመክራሉ። (1 ቆሮንቶስ 7:36) ታዲያ የምትቀርቢያቸው ወዳጆችሽ ወይም ወላጆችሽ እንድታገቢ ከፍተኛ ተጽዕኖ ቢያሳድሩብሽስ?  አንቺም በተለይ ወላጆችሽ ፈሪሃ አምላክ ያላቸው ከሆኑ ያለሽን የጸና አቋም ብትገልጪላቸው ጥሩ ውጤት ሊያስገኝልሽ ይችላል።

እውነታውን መቀበል

አሁንም ቢሆን ያፈቀርሽውን ሰው በተመለከተ ልትጋፈጪያቸው የሚገቡ እውነታዎች አሉ። እንዲህ ማድረጉ ቀላል ላይሆንና በስሜትሽ ላይም ጉዳት ሊያስከትልብሽ ይችላል። ሆኖም ቅዱሳን ጽሑፎች “እውነትን ግዛ አትሽጣትም” በማለት አጥብቀው ይመክራሉ። (ምሳሌ 23:23) ራስሽን እንዲህ እያልሽ ጠይቂ:- ‘እርሱን ለማፍቀር የሚያበቃ በቂ ምክንያት አለኝን? ይህን ሰው ምን ያህል አውቀዋለሁ? ስለ አስተሳሰቡ፣ ስለ ስሜቶቹ፣ ስለ አመለካከቱ፣ ስለ ልማዱ፣ ስለ ሥነ ምግባሩ፣ ስለ ችሎታው፣ ስለ ተሰጥኦውና ስለ አኗኗር ዘይቤው ምን ያህል አውቃለሁ?’

ሌላው ሊታሰብበት የሚገባው ነገር ደግሞ ግለሰቡ በእርግጥ ለአንቺ ለየት ያለ ስሜት አለው ወይ የሚለው ጉዳይ ነው። ብዙውን ጊዜ የተለመዱ የደግነት ወይም ወዳጃዊ መግለጫዎች የተሳሳተ ትርጉም ይሰጣቸዋል። “በደግነት አንዳንድ ነገሮች ያደርግልኝ ነበር” ትላለች አንዲት ወጣት። “እኔ ግን የሚናገራቸውንና የሚያደርጋቸውን ነገሮች ወዶኝ ነው በሚል በራሴ መንገድ እተረጉማቸው ነበር፤ ምክንያቱም እፈልግ የነበረው ያንን ነው። ሆኖም ለእኔ የተለየ ስሜት እንደሌለው ሳውቅ በጣም አፈርኩ። ለእርሱ የምገባ ሰው እንዳልሆንኩና አንድ የጎደለኝ ነገር እንዳለ ሆኖ ተሰማኝ።”

ምናልባት አንቺም የዚህ ዓይነት ተሞክሮ አሳልፈሽ ከነበረ እንዲህ ያለው ስሜት ተሰምቶሽ ይሆናል። ሆኖም እርሱ አላፈቀረሽም ማለት በሌሎችም ዘንድ ልትፈቀሪ አትችይም ማለት አይደለም። ደግሞም በዓለም ላይ ያለው ወንድ እርሱ ብቻ አይደለም!

እርግጥ ነው፣ የተጎዳው ስሜትሽ እስኪጠገን ድረስ ጥቂት ጊዜ ሊወስድ ይችላል። ለዚህ ምን ሊረዳሽ ይችላል? እርዳታ ልታገኚ የምትችዪበት አንደኛው መንገድ ልታዳምጥሽ ለምትችል ለአንዲት ጎልማሳ ክርስቲያን “ወዳጅ” ጉዳዩን ግልጥልጥ አድርገሽ መንገር ነው። (ምሳሌ 17:17) ምናልባት ልታነጋግሪያት የምትችይ በዕድሜ የገፋች ሴት  ትኖር ይሆናል። እርዳታና ድጋፍ በመስጠት በኩል ክርስቲያን ወላጆችም ትልቅ ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ። አንዲት ወጣት  እንዲህ በማለት ታስታውሳለች:- “በጉባኤያችን ያለች አንዲት ክርስቲያን ሴት የሆነ የሚረብሸኝ ነገር እንዳለ ተረዳች። እኔንም ለመርዳት የሚያስችል ብስለት ነበራት። ነፃነት ስለተሰማኝ ምንም ሳላስቀር የልቤን አጫወትኳት። ጉዳዩን ለወላጆቼ እንድነግራቸው አበረታታችኝ። ከዚያም ወላጆቼን አነጋገርኳቸው፤ እነርሱም ችግሬን ተረድተው አስፈላጊውን እርዳታ አደረጉልኝ።”

በተጨማሪም ጸሎት ያለውን ኃይል አስታውሱ። (መዝሙር 55:22) ሁደ እንዲህ ትላለች:- “ጸሎት ከሥቃዬ እንድገላገል ረድቶኛል።  በተጨማሪም ራስሽን ከሌሎች አለማግለልሽ አስፈላጊ ከሆኑት ነገሮች አንዱ ነው። (ምሳሌ 18:1)  “ሌላው የረዳኝ ነገር” ትላለች አንዲት ወጣት  “ራሴን በሥራ ማስጠመዴ ነው። ይህም በመንፈሳዊ እድገት እንዳደርግ ረድቶኛል።”

መጽሐፍ ቅዱስ “ለመውደድ ጊዜ አለው” በማለት ይናገራል። ውሎ አድሮ ለፍቅርሽ ምላሽ የሚሰጥሽን ሰው ታገኚ ይሆናል። (መክብብ 3:8)  አምላክ ሰውን ሲፈጥር በጋብቻ ውስጥ በሚገኝ ፍቅር የመደሰት ፍላጎት በውስጡ ተክሏል። አንቺም አንድ ቀን ታላቁ ፈጣሪያችን ያዘጋጀው የዚህ ጥሩ ዝግጅት ተቋዳሽ ልትሆኚ ትችያለሽ። እስከዚያው ጊዜ ድረስ ግን ሐዋርያው ጳውሎስ ‘ከአሳብ ነፃ የሆነ’ ብሎ ከጠራው በነጠላነት ከምታሳልፊው ጊዜ ከፍተኛ ጥቅም ለማግኘት ለምን ጥረት አታደርጊም? (1 ቆሮንቶስ 7:32–34) “አንተ  እጅህን ትከፍታለህ፣ ሕይወት ላለውም ሁሉ መልካምን ታጠግባለህ” የሚለው የመጽሐፍ ቅዱስ ቃል በማንኛውም ሁኔታ ሥር ፍጻሜውን እንደሚያገኝ ቅንጣት ያህል አትጠራጠሪ። መዝሙር 145:16 

ጋብቻ እና ጤና በጣም የተዛመደ ናቸው።  ያገቡ ሰዎች እንደ ካንሰር፣ የልብ ድካምና ቀዶ ጥገናን የመሳሰሉ የተለያዩ የጤና አደጋዎች ላይ የበሽታ መጎሳቆል እና ሞት ይማራሉ።  በእነዚህ ተጽእኖዎች ውስጥ በሴቶች እና በሴቶች አንጻራዊ ሁኔታ በከፊል ሊከሰት የሚችሉት የፆታ ልዩነቶች አሉ።  ስለ ጋብቻ እና ጤና ብዙ ምርምር ላይ በተቃራኒ ጾታ ፍላጎት ላይ ያተኮሩ ሲሆን፤ ተመሳሳይ ፆታ ባላቸው ጋብቻ ላይ የጤንነት ተጽእኖዎችን ለመግለፅ ተጨማሪ ሥራ ያስፈልጋል። ባለትዳር መሆናቸውና የጋብቻ ጥራቱ ከተለያዩ የጤና መስኮች ጋር የተያያዙ ናቸው። ጥናቶች በእነዚህ አገናኞች ውስጥ የተካተቱትን የማህበራዊ ግንዛቤ፣ ስሜታዊ፣ ባህሪያዊ እና ባዮሎጂ ሂደቶችን መርምሯል።

ከጋብቻ ባሻገር ማኅበራዊ ግንኙነቶች በሰፊው በጤና ላይ ከፍተኛ ተፅእኖ አላቸው የተለያዩ ጥናቶች ሜታ-ትንታኔዎች ጠንካራ ማህበራዊ ግንኙነቶች ያላቸው ሰዎች የሁሉንም ምክንያቶች ሞት የመቀነስ አጋጣሚያቸው 50% እንደሆነ ታውቋል። በተቃራኒው ብቸኝነት ከካንሰር በሽታ ጋር ተያይዞ የሚከሰተውን እና ሁሉንም ምክንያቱን ለሞት ያጋልጣል። በቀጥታ ከጓደኞቻቸው ወይም ከሥራ ባልደረቦች ጋር ግንኙነት ከሌላቸው ጋር ሲነፃፀር የጋብቻን ጤና ተጽእኖ በቀጥታ ያዛምዳል፣ ይሁን እንጂ ጋብቻ ከሌሎቹ ግንኙነቶች ይልቅ፣ ከፍተኛ ጠቀሜታ ሊያሳዩ የሚችሉ በርካታ ምክንያቶች አሉት ባለትዳሮች እንደ መብላት፣ መዝናኛ፣ የቤት አያያዝ፣ የልጅ እንክብካቤ እና እንቅልፍ የመሳሰሉ የተለያዩ ሰፊ እንቅስቃሴዎች  አብረዋቸው ጊዜን የሚያሳልፉ አጋሮች አላዋቸው።  ባለትዳሮችም  የጋራ ፋይናንስ፣ ወይም የቤት ባለቤትነት የመሳሰሉ ሀብቶችን እና ኢንቨስትመንቶችን ይጋራሉ፤ ዘመዶች ደግሞ  ለባለትዳሮች  ከፍተኛ ድጋፍ ምንጭ ሆኖ ያገለግላሉ።  በጋብቻ የተሳሰሩ፣ ያላገቡ ናቸው፤ በጋብቻ ውስጥ እና ነጠላ ሆነው ለሚያገኟቸው ሰዎች ጤናማ የሆነ የመካከለኛ ቦታን ሊወክል ይችላል፤ ይሁን እንጂ ሰዎች በተለያዩ ምክንያቶች ሳይጋቡ አብረው ይኖራሉ. የጋብቻ መኖር ለትዳሩ መቅረብ ይሆናል። በዘር፣ በጎሳ፣ እና ማኅበራዊ-ኢኮኖሚያዊ ሁኔታ ውስጥ የምርጫ ሁኔታዎች ያላገቡ ሳይጋቡ የተወሰኑ ቡድኖች ከሚያጋልጡ፤ እና እነዚህ ነገሮች ደግሞ ጋብቻ እና ሳይጋቡ ጤንነት ጥቅም ላይ ተፅዕኖ ያደጋሉ።

 ፆታ ልዩነቶች 

ጋብቻ በጤና ላይ የሚያስከትለው ተፅዕኖ ከሴቶች ይልቅ ለወንዶች ጠንካራ ነው። የጋብቻ ሁኔታ- ማግባት ቀላል እውነታ ከሴቶች ይልቅ ለወንዶች ተጨማሪ የጤና ጠቀሜታ ይሰጣል። ጋብቻ ግጭት ወይም እርካታ ከሌለ በሴቶች ላይ በከፍተኛ ሁኔታ የጤና ተፅዕኖ ያደርግባቸዋል። ለምሳሌ ባልተደሰቱ ያገቡ ሴቶች ከአንዲት ነጠላ ጓደኞቻቸው ጋር ጤናማ ካልሆኑ ጋር ሲወዳደር፣ የላቦራቶሪ ጥናቶች እንደሚያመለክቱት ከጋብቻ ግጭቶች አንጻር ሴቶች ከወንዶች ይበልጥ የተጠናከረ የስነ-መለኮታዊ ምላሾች አላቸው።  እነዚህ የሥርዓተ ፆታ ልዩነቶች በወንዶችና በሴቶች ግንኙነት መካከል ባለው ግንኙነት በከፊል ሊሆኑ ይችላሉ። በሰዎችና በእንስሳት ምርምር ላይ የበታችነት ደረጃ ከማህበራዊ ውጥረት ጋር ካለው ከፍተኛ የስነ-ልቦና ምልከታ ጋር የተቆራኘ ነው፤ በእርግጥም፣ ባለትዳሮች ከባልደረባዎቻቸው ጋር ክርክሮችን ይበልጥ ስነ-ምልልስ ማሳየት ይችላሉ፤ ባሎችም ሆኑ ሚስቶች ከትዳር ጓደኛቸው ለውጥ ለማምጣት በሚፈልጉበት ጊዜ ለክርክር ይጋለጣሉ። በትዳራቸው ግጭት የሴቶች ከፍ ያለ ምላሽ ምክንያት በትዳር ውስጥ ያላቸው አንጻራዊ የበታች ቦታ ሊሆን ይችላል።

የጤና መለካት 

በጋብቻውና በጤና መካከል ያለው ትስስር የተለያዩ ውጤቶችን ያካተተ ነው። እነዚህም በክሊኒካዊ  ደረጃዎች ምትክ የመጨረሻ ደረጃዎች፣ እና ባዮሎጂካል አማካሪዎች ሰፋ ያሉ ናቸው።  ክሊኒካዊ የመጨረሻ ግምቶች ሰዎች እንዴት እንደሚሰማቸው፣ እንደሚሠሩ፣ እና እንደሚኖሩ የሚወስኑ ልዩነቶች ናቸው፣ በጤና አጠባበቅ አቅራቢዎች እና ታካሚዎች  ወሊድ ሆስፒታል ወይም የልብ ድካም ሊኖራቸው ስለሚገባው አስፈላጊ ውጤት ይታወቃሉ። ኤንድፓይንተስና ባዮሎጂያዊ መካከለኛ መደበኛ ወይም ከተወሰደ የመጠቁ ሂደቶች ባዮማርከርስ-ተጨባጭ አመልካቾች ዓይነቶች ናቸው። እነዚህ ሳይንሳዊ ማስረጃ ላይ የተመሠረተ ክሊኒካዊ ኤንድፓይንትስ፣ ለመተንበይ ይጠበቅባቸዋል፣ ለምሳሌ፣ ያህል ከፍ ያለ የደም ግፊት የልብ ሕመምና ለመተንበይ ተገኝቷል። ባዮሎጂካል ሸምጋዮች በተደጋጋሚ በማንቀሳቀሱ ምክንያት የጤና ውጤትን የሚነኩ አጫጭርን የውጥረት ምንጮችን ያንፀባርቃሉ። እነዚህ ሂደቶች ወደ ክሊኒካዊ የመጨረሻ ደረጃዎች ጋር የሚያገናኟቸው በቂ ማስረጃዎች ስለሌሉ ወደ ምትክ የመቁጠሪያ ክፍሎችን ከፍ ለማድረግ ይረዷቸዋል፣ ምሳሌዎች የሆርሞን መጠን ለውጥ ወይም የበሽታ መከላከያ መለኪያዎች ለውጥን ያካትታሉ።

የጤና አገናኞች 

ምርጫ እና ጥበቃ፦ የጋብቻ ጤና ጥቅሞች ከሁለቱም የመከላከያ ውጤቶች  ናቸው።  የተሻሉ ጤንነት ያላቸው ሰዎች፣ ተጨማሪ ሀብቶች ያላቸው ሰዎች ለማግባት የበለጠ ዕድል አላቸው፤ እናም ጋብቻ ሀብቶችን እና ማህበራዊ ድጋፍን ያመጣል።  የጋብቻ ጥቅም አለው ተጋቢዎቹ ጤናማ እንዲሆኑ ወይም ጤናቸው  የተጠበቀ እንዲሆን ይረዳቸዋል ከብቸኖቹ ይልቅ።

የመሃበራዊ የሁለቱ ሞዴሎች ድጋፍ

ስለ ጋብቻ እና ጤና ጥናት ማሕበራዊ ግንኙነቶች ጥቅሞች ላይ ሰፊ ጥናት በማድረጉ ሂደት ውስጥ አንዱ ነው።  ማህበራዊ ትስስር ማንነት፣ ዓላማ የሌላው ድጋፍ ስሜት ጋር ሕዝቦች ይሰጣሉ። ሁለት ዋና ዋና ሞዴሎች ምን ያህል የማህበራዊ ድጋፍ ተጽዕኖ ጤና ይገልጻሉ። በጋብቻ ላይ ጤናን በተመለከተ የተደረጉት ጥናቶች ከብዙዎቹ ጥናቶች አንዱ ሲሆን የሚጠቅመውም ለማህበራዊ ግንኙነት ነው። በጋብቻ ውስጥ የመሃበራዊ ትስስር የማንነትን ስሜትና አላማን በማህብራዊ ህብረተስብ ውስጥ ያለውን ትስስርና መታቀፍ ያካትታል። እነዚህም ሁለቱ ሞዴሎች ማህበራዊ ድጋፍ በጤና ላይ የሚያስከትለው አሉታዊ ተጽዕኖ ያሳድጋል። ዋናውና አይነተኛው የሞዴሉ ተጽዕኖና አላማ ማህበራዊ ድጋፍ ለተጋቢዎች ጤናቸውን በተመለከተ አስተዋጽኦ በማንኛውም መልኩ በስትሬስ ውስጥ የሚያደርገው ድጋፍ ነው። ሌላው ማህበራዊ ድጋፍ ደግሞ ተጋቢዎች የደረስባቸውን አሉታዊ ተጽዕኖ ከጋብቻቸው ውጪ ለሚደርስባቸው የሚደረገው ማህበራዊ ድጋፍ ወይም እርዳታ ነው። ውጥረት ላይ አሉታዊ ተጽእኖን ለመከላከል ማህበራዊ ድጋፍ ይሰጣል። ሁለቱ ሞዴሎች ማህበራዊ ድጋፍ እንዴት እንደሚቀየር እና እንደሚለካው ይወሰናል። ሁለቱም ሞዴሎች ማህበራዊ ትስስር በእውነታዊ ተጨባጭ እና በተገቢው ሁኔታ ላይ በመመስረት በእውነተኛ ድጋፍ ይደግፋሉ. ጋብቻ በሁለቱም ሞዴሎች ውስጥ የማህበራዊ ድጋፍ ምንጭ መሆን አለበት። 

ባለትዳሮች መካከል የተስተዋሉ በማኅበራዊ ተሳትፎዎች 

የተስተዋሉ ማህብራዊ ዳይናሚክስ በጥንዶች መካከል

ባለትዳሮች ከጤና ጋር የተዛመዱ ልምዶችን ለመፍጠር ጠቃሚ የሆኑ ብዙ የሚስቡ ማኅበራዊ ደንቦች አሉ።  ባልና ሚስቶች ተመሳሳይ ግብ ለማሳካት አንድ ግብ በመፈጸም ከፍተኛ ዕድል አላቸው። ባለትዳሮች 'ልማዶች የልጆቻቸውን ጤንነት ልማድ ተጽዕኖ ረገድ ወሳኝ ሚና ይጫወታሉ።  በዚህም ምክንያት ባለትዳሮች በጋራ የሚያከናውኑዋቸው ተግባራት ለሌሎች የጤና እና ለረጅም ጊዜ ጥቅሞች የሚያስቡ ጠንካራ ግንኙነቶች ለማዳበር ሊያግዙ ይችላሉ።  ባለትዳሮች ከጤና ጋር የተዛመዱ ልምዶችን ለመፍጠር ጠቃሚ የሆኑ ብዙ የሚስቡ ማኅበራዊ ደንቦች አሉ፣ ምሳሌዎቹ የሚከተሉትን ያካትታሉ።

በጥንዶች መካከል የተስተዋለ የሚያስደስት  ከጤና ጋር ያለው ባህል ይጋራሉ። ጥንዶች ጤናን በተመለከተ ከፍተኛ ከግብ የሚደርስ አላማ በግልም ሆነ በጥንድ አላቸው። በተጨማሪም የወላጆች የሚለማመዱት የጤና ልምድና በመካከላቸው ያለው ግንኙነት  በልጆቻቸውም ላይ ተጽዕኖ ያዳድራል። ስለዚህ የጥንዶች ጤናቸው ለመጠበቅ በየጊዜው የሚያደርጉት ድርጊትና እንቅስቃሴ ለረጂም ጊዜ በጤናቸው ላይ የሚያስከተለውን ችግር አስቀደመው በጤናቸው ላይ ለረጂም ጊዜ የሚሆነው ጠቀሜታ መስመር አስያዙ ተዘጋጁበት  ማለት ነው። እነዚህም ተመጣጣኝ ምግብ መብላት: ባለትዳሮች አብሮ መብላት ይወዳሉ፤ አብዛኛውን ጊዜ 'በአንድነት መጥተው እራት በጉጉት' ይመገባሉ።  በጤናማ ምግብ ለመመገብ ቤተሰቦች ውሳኔዎችን ለማድረግ የሚረዱ ጠቃሚ እድሎች ይሳተፋሉ።  የተቀነባበሩ የአካል ብቃት እንቅስቃሴዎች: ጊዜ ገደቦች እና ሌሎች ግዴታዎች ብዙውን ጊዜ ጥንዶች ከወደፊቱ እንቅስቃሴዎች እንዲርቁ ያደርጋቸዋል፣ ቢሆንም የአካል ብቃት እንቅስቃሴዎች ጤናን የመጠበቅ አይነተኛ መንገድ በመሆኑ ግዜ ስጥተው በሥራ መተርጎም ያስፈልጋቸዋል። ዳግም ግምገማ የጤና ያለውን አስተሳሰብ መካከል: ባልና ሚስት አዲስ አኗኗር ጋር መከተል እንደ እነርሱ ንደመኖሩ ጤና ወደ የአሁኑ አስተሳሰብ እንደገና ለመገምገም. በዚህ ወሳኝ ምዕራፍ ውስጥ፣ አጋሮች አንድ ጤና-ነክ አኗኗር ወደ አዲስ እውቀት እና ተግባራዊ ክህሎቶችን ማዋሃድ ዕድላቸው ከፍተኛ ነው።

ሒስ እና መነጫነጭ በተቃርኖ ማበረታቻ እና ምስጋና  የትዳር  የቃላት ድጋፍ፣ አካላዊ እንቅስቃሴ ውጤት ለማሻሻል ይረዳል፣ እንደ ማበረታቻ እና ምስጋና፣ ድጋፍ  ብዙውን ጊዜ ጠቃሚ ናቸው፣ በአንጻሩ ከንፅፅር አንጻር የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አካሄድን ከማነጻጸር ጋር በማነፃፀር ጎጂ ውጤቶች ላይ ፍንጭ ይሰጣሉ፣ ባለትዳሮች የተለያየ የእድገት ግስጋሴ ሊኖራቸው ይችላል፣ እና ለአንዳንድ ተባባሪዎች ግን ንፅፅሮች ወደ ተስፋ መቁረጥ ሊያደርሱ ይችላሉ አንድ ወጥ ግብ እና አቅጣጫ ይበልጥ የትብብር አካሄድ ይበልጥ ጠቃሚ ሆኖ ተገኝቷል።

የአካል ብቃት ፕሮግራሞች ዴርጊትን መከተል 

በርካታ ጥናቶች  በተለይ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ፕሮግራም በመታዘዙ ላይ በትዳር የተሳትፎ ውጤት በመመርመር፣ ለምሳሌ፣ አንድ ጥናት በቡድን 30 ባለትዳር-ሠንድ እና 32 ባለትዳር ጥንዶች ያለውን ባህሪ ለመከታተል በ 12-ወር የአካል ብቃት እንቅስቃሴ መርሃ ግብር ላይ በመመርኮዝ የጤነኛ ጥንዶችን ባህሪ ይመረምራል፣ ውጤታቸው ስታቲስቲካዊ ልዩነት አሳይቷል። በጥናቱ ማብቂያ ላይ 6.3% ያገቡ ጥንዶች ከተጋቡ ነጠላዎች ጋር ሲነፃፀሩ ከፕሮግራሙ አንስተው ተዉቀዋል። እነዚህ ግኝቶች ከቀድሞው ምርምር ጋር የተጣጣሙ ናቸው። << ትዳር ውስጥ መሳተፍ >> በማህበራዊ ድጋፍ በኩል በአካል ብቃት እንቅስቃሴ መርሃ-ግብሮች ላይ ወይም በአጠቃላይ ከጤና ጋር ለተያያዙ ጉዳዮች የጋራ ጥረት ታይቶባቸዋል።

 የጋብቻ ጥራት 

ማግባት ብቻ በአማካይ ከጤንነት ጋር የተቆራኘ ቢሆንም ጋብቻ በጤንነት ላይ የሚያደርሰው ተፅዕኖ በጋብቻ ጥራቱ ተፅእኖ አለው። በትዳር ውስጥ ከፍተኛ ጥራትን የሚገልጸው ከግንኙነት፣ በተለይም ለትዳር ጓደኛ አዎንታዊ አመለካከቶች፣ እና ዝቅተኛ የሆኑ የጥላቻ እና አሉታዊ ባህሪዎችን ያንጸባረቃሉ፣ በተቃራኒው ግን ዝቅተኛ ጋብቻ ጥራቱ ከጓደኛቸው ጋር በዝቅተኛነት የተሞላ እርካታ አለው። በአጠቃላይ ለትዳር ጓደኛ አሉታዊ አመለካከቶች፣ እና ከፍተኛ የጠላት እና አሉታዊ ባህሪያት ናቸው ፣ችግር ያለበት ጋብቻ ዋነኛው የጭንቀት ምንጭ ነው፣ እናም ከሌሎቹ ግንኙነቶች ድጋፍን የመጠየቅ ችሎታን ይገድባል፣ ያላገቡ ሰዎች በአግባቡ ባልተገቡ ጋብቻዎች ውስጥ በአማካይ ደስተኞች ናቸው። የ 126 ጥናቶች ትንታኔን እንደሚያመለክተው በትዳር ውስጥ ከፍተኛ ጥራት ያለው ሁኔታ ከጤና ጋር የተገናኘ ሲሆን፣ እንደ አመጋገብ እና የአካል እንቅስቃሴ የመሳሰሉ የጤና ባህሪዎች ጋር ተመሳሳይነት አለው። በጋብቻ ጥራትንና በጤና መካከል ያለውን ግንኙነት ለማኅበራዊ-ምህረት እና ስሜታዊ ሂደቶች፣ ለጤና ጠባዮች፣ እና ከአይምሮ ህመም ጋር ሁለት ተጓዳኝ አካላት ላይ ለሚሰሩ ግንኙነቶች ማብራሪያ ናቸው።

 ማህበራዊ-የግንዛቤ ሂደቶች 

በትዳር ደስታ ውስጥ ያሉ ሰዎች በችግር ላይ ከሚገኙ ጋብቻዎች በተለየ ሁኔታ ስለ ግንኙነታቸው ያስባሉ፣ የሚያሳዝነው ያገቡ ሰዎች አብዛኛውን ጊዜ አሉታዊ ባህሪያት ያላቸውን ባልደረባቸውን ተጠያቂ ያደርጋሉ፣ ማለትም  ከእኔ ጋር ጊዜ ማሳለፍ አይፈልግም ዘግይቶ ስለሚመጣ፣ በሌሎች ሁኔታዎች ይጠመዳሉና በኋላ የውጥረት ስሜት ውስጥ ይገባሉ፣ ያላቸውን አሉታዊ ባሕርይ አንዱ የትዳር አጋር የችግሩ መንስኤ አድርገው ከትዳር ጓደኛቸው የሐሳብ ልውውጥ እንደ ወቀሳ የማሳየትም ዕድላቸው ሰፊ ነው፣ ይሁን እንጂ በእነዚህ ማህበራዊ-እውቀት-ነክ ሂደቶች እና ጤንነት መካከል ያለው ግንኙነት አልተዳበረም።

የስሜት ሂደቶች 

ክፍ ያለ አሉታዊ  እና  ጤታማ ያልሆኑ ስሜታዊ መረጃን ለማስታረቅ በጋብቻ ጥራትንና ጤንነትን ለማግኘትን ያተኮረ ይሆናል።  ችግሮች ያጋጠሙ ጋብቻዎች የበለጠ አሉታዊ ስሜቶች በተለይም ጥላቻ ናቸው። አሉታዊ ስሜቶች የደም ግፊት እና የልብ ምት፣ መግፋትና የጤና ሊያመራ ይችላል። ችግር ባጋጠማቸው ትዳሮች ውስጥ ያሉ ሰዎች በስሜታዊ መግለጫዎች ላይ ያነጣጠሩ ናቸው። በውጥረት ሆርሞን ጨምሯል ፣ ከመልካም ጠባይ ጋር የተገናኘ የጤና ጠቀሜታዎችን ያጠቃልላል፣

የጤና ባህርያት 

እንደ አመጋገብ፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ እና የአደንዛዥ እጽ አጠቃቀምን የመሳሰሉ ጤናማ ባህሪያት፣ በትዳር ውስጥ ጥራትንና ጤንነትን የሚመለከቱ ግንኙነቶች ላይም ተጽዕኖ ያሳድራሉ። የጋብቻ ጥንዶች ባህርያት በጊዜ ውስጥ ይደዋወራሉ ስለዚህም ብዙ የትዳር አጋሮች ያገቡ ጥንዶች ተመሳሳይ ባህሪ አላቸው፣ አንደኛው ማብራሪያ የትዳር ጓደኞች አንዳቸው የሌላውን የጤንነት ስነምግባር ይቆጣጠራሉ። የትዳር ጓደኛን ጤናማ ባህሪን እንደ ሞዴል ማሳደግ፣ የወላጆችን ፍላጎት ለማሳደግ የጤንነት ባህሪዎችን ለማሻሻል፣ በአሉታዊ ቁጥጥር ስርዓቶች ላይ፣ ለምሳሌ፣ እንደ ማስጨነቅ የመሳሰሉ አሉታዊ ቁጥጥር ዘዴዎች ላይ ተፅዕኖ አለማደረግ፣ በትዳር ውስጥ የሚደረገውን ድጋፍ የስሜታዊ ቁሳዊ ሀብቶችን ማለትም ለራስ-ተመጣጣኝነትና በራስ የመተዳደሪያ ደንብን ለመጨመር ለአንድ ሰው ጤና ባህሪያት ለማሻሻል ሊረዳ ይችላል።

አንድ ክርስቲያን ካልተጠነቀቀ ለጤንነቱ የሚሰጠው ትኩረት በሕይወቱ ውስጥ የመጀመሪያውን ቦታ ሊይዝና ከእግዚአብሄር መንግሥት ጋር የተያያዙ ጉዳዮችን ችላ ሊል ይችላል። በተጨማሪም ከሚገባው በላይ ስለ ጤንነት መጨነቅ አንዳንድ የአመጋገብ ሥርዓቶች፣ የሕክምና ዓይነቶች ወይም እንደ ቫይታሚን ያሉ ምግብ ነክ መድኃኒቶች ያላቸውን ጠቀሜታ በተመለከተ የግል አስተያየታችንን ሌሎች እንዲቀበሉ ለማስገደድ ሊገፋፋን ይችላል። በዚህ ረገድ ጳውሎስ “ይበልጥ አስፈላጊ የሆኑትን ነገሮች ለይታችሁ በማወቅ እስከ ክርስቶስ ቀን ድረስ እንከን የማይገኝባችሁ [ሁኑ]” ሲል በሰጠው ምክር ውስጥ የሚገኘውን መሠረታዊ ሥርዓት ልብ በሉ። ፊልጵ፣ 1:10

የአእምሮ ሕመም 

በትዳር ውስጥ ያሉ ችግሮች የመረበሽ ስሜት፣ የስሜት ሁኔታ እና የአደንዛዥ ዕጾች መድኃኒቶች መታወክ ጨምሮ የአእምሮ ሕመም መነሳት ይተነብያል። ብዙ ጥናቶች በዲፕሬሽን ግጭት በሁለት ጣምራ ግንኙነት ላይ በማመላከት ላይ ያተኮሩ ናቸው፣ የጋብቻው ጭንቀት ቀድሞውኑ ከተጋለጡ ጽንሰ-ሐሳቦች ጋር ተመጣጣኝ የሆነ የመንፈስ ጭንቀት ይኖረዋል። በተቃራኒው ደግሞ ከልክ ያለፈ የመደናቀፍ ስሜትን የመሳሰሉ የጭንቀት ባህሪያት ለትዳር ጓደኛ ሸክም ወይም ተቃውሞ ሊመልሱ ይችላሉ፣ ጭንቀት እና የታመመ ጤና መካከል ያለው አገናኞች በሚገባ የተቋቋሙ ናቸው፣ ጭንቀት በሽታ የመከላከል ሥርዓት dysregulation  እንዲህ ያለ እንቅስቃሴ አለመኖር ደካማ እንቅልፍ እና አመጋገብ፣  እየጨመረ ሱስ እንደ ደካማ የጤና ባህሪዎች ጋር የተያያዙ ናቸው።

ባዮሎጂካል መንገዶችን 

በትዳር ውስጥ የሚፈጠር ግጭት እና ከትዳር ጓደኛ ለውጥን መፈለግ የልብና የደም ግፊት መጨመር ለውጥ ያመጣል።  በክርክር ወቅት የሚጋጩ ባለትዳሮች ጠንካራ የደም ዝውውር ውጤቶች ይገኙበታል፣ የተዳከመ የልብ እና የደም ቧንቧ ህክምና የልብ እና የደም ሥር (cardiovascular) እንቅስቃሴዎች የልብ እና የደም ሥር (cardiovascular) በሽታ የመያዝ ዕድልን ይጨምራል።

በሽታ የመከላከል መንገዶችን 

ዝቅተኛ የጋብቻ እርካታ፣ እና ከትዳር ጓደኛ ጋር በሚኖርበት ግጭት ወቅት ጥላቻ ከጭንቀት ጋር  ይዛመዳል፣ የማያቋርጥ መቆጣት ጉዳት ከአካባቢው ቲሹ ወደ ጤናማ አካል ያስተላልፋል፣ ሥር የሰደደ የረጅም ጊዜ እብጠት ሥነ ልቦናዊ ክህሎቶችን እና ካንሰር የመሳሰሉ በሽታዎች ጋር የሚያገናኘው ማዕከላዊ ስልት ነው።  ባለተዳሮች ከላይ የተነሱትን አሉታዊ ጠባዮቻቸውን ያስወገዱ እንደሆነ ጤናማ አካልም ሆነ ስሜት ይኖራቸዋል።