የበሽታ መከላከያ እጥረት ሲንድረም (ኤድስ)

 የበሽታ መከላከያ እጥረት (ኤድስ) ፣ የበሽታ መከላከል እጥረት  ምክንያት የሚመጡ የተወሰኑ የበሽታዎች ቡድን ወይም ሁኔታዎች ፣ ከሰው ልጅ የበሽታ መከላከያ ቫይረስ (ኤችአይቪ) ጋር በተዛመደ ነው። በኤች አይ ቪ የተለከፈ ሰው ቀስ በቀስ ሲዲ4 ቲ- ሊምፎይተስ ወይም ሲዲ4 ቲ-  ሴሎች ከሚባሉት አንዳንድ የበሽታ ተከላካይ ህዋሶች  ጋር የመከላከል ተግባሩን ያጣል፣ይህም የተበከለው ሰው ለሳንባ ምች፣ ለፈንገስ ኢንፌክሽኖች እና ለሌሎች የተለመዱ ህመሞች ተጋላጭ ይሆናል። ሦስቱም የሳይንስ ሊቃውንት ቡድኖች በአሁኑ ጊዜ የሰው የበሽታ መከላከያ ቫይረስ (ኤችአይቪ) በመባል የሚታወቀውን ኤድስን የሚያመጣውን ቫይረስ ለይተው አውጥተዋል።

በኤች አይ ቪ መያዙ የግድ አንድ ሰው ኤድስ አለበት ማለት አይደለም፣ ምንም እንኳን ኤች አይ ቪ የተያዙ ሰዎች ብዙ ጊዜ ኤድስ አለባቸው ተብሎ በስህተት ይነገራል። በ1997 በዓለም ዙሪያ 30.6 ሚሊዮን ሰዎች ከኤችአይቪ ወይም ከኤድስ ጋር ይኖሩ እንደነበር ይገመታል— 29.5 ሚሊዮን ጎልማሶች እና 1.1 ሚሊዮን ሕፃናት።

የኤድስ ክሊኒካዊ እድገት  ከኤችአይቪ ኢንፌክሽን ነጥብ አንስቶ ኤድስን ወደሚገልጹት ክሊኒካዊ በሽታዎች መሻሻል ከስድስት እስከ አስር አመታት ወይም ከዚያ በላይ ሊወስድ ይችላል። ለተለያዩ የኤችአይቪ ኢንፌክሽን ደረጃዎች ምትክ ጠቋሚዎች የሲዲ 4 ቲ ሴሎች ቁጥር እየቀነሰ ይሄዳል፣ በኤችአይቪ ኢንፌክሽን ምክንያት የጠፋው ዋናው  የነጭ የደም ሴልዓይነት ነው፣ ኤችአይቪ ያለባቸው ሰዎች በዚህ ጊዜ ውስጥ በጥሩ ጤንነት ላይ ይገኛሉ፣ የሲዲ4ቲ  ሴሎች ከዝቅተኛ እስከ መደበኛ (ከ500 እስከ 750 ሴሎች በአንድ ኪዩቢክ ሚሊ ሜትር ደም)። ነገር ግን፣ ኤችአይቪ ምንም ምልክት በማይታይበት ወቅት መድገሙን ቀጥሏል፣ ይህም በሽታ የመከላከል ስርዓትን ከጊዜ ወደ ጊዜ መጥፋት ያስከትላል። ሰውዬው በመጨረሻ ወደ የላቀ የኤድስ ደረጃ ይገባል፣ በዚህ ጊዜ የሲዲ4 ቲ-ሴል ቁጥሮች በአንድ ኪዩቢክ ሚሊ ሜትር ደም ከ50 በታች ናቸው።

በኤድስ የሚደርሰው ሞት ባጠቃላይ በኤችአይቪ ኢንፌክሽን ምክንያት ሳይሆን በሽታን የመከላከል ስርአቱ ሰውነታችንን በተለምዶ በአካባቢው ከሚገኙ ወኪሎች መከላከል በማይችልበት ጊዜ በሚከሰቱ ኦፖርቹኒስቲክ ኢንፌክሽኖች ነው። ከ 25 በላይ የተለያዩ ኦፖርቹኒስቲክ ኢንፌክሽኖች መታየት ኤድስን የሚወስኑ በሽታዎች

ከሲዲ 4 ቲ ሴል ቆጠራ ጋር በአንድ ኪዩቢክ ሚሊሜትር ደም ከ 200 በታች የሆኑ ሴሎች ቁጥር የኤድስን ክሊኒካዊ ምርመራ ያደርጋል።   በተጨማሪ ኤድስ ያለባቸው ሰዎች ብዙውን ጊዜ ሌሎች የፈንገስ በሽታዎች ያጋጥማቸዋል።  የቫይረስ ኦፖርቹኒስቲክ ኢንፌክሽኖች በተለይም ከሄፕስ ቫይረስ ቤተሰብ አባላት ጋር ኤድስ ባለባቸው ሰዎች የተለመዱ ናቸው፣ ኤድስ ያለባቸው ብዙ ሰዎች ካንሰር ያጋጥማቸዋል፣ በጣም የተለመዱት ዓይነቶች B-cell lymphoma እና Kaposi's sarcoma (KS) ናቸው፣ የሰው ልጅ የበሽታ መከላከል ቫይረስ (ኤችአይቪ)።

 የኤድስ መንስኤው ኤች አይ ቪ ፣ የሰው ሬትሮቫይረስ ነው። ተመራማሪዎች እ.ኤ.አ. ከ1984 ጀምሮ ኤች አይ ቪ ወደ ሰው ህዋሶች እንደሚገባ ሲዲ4 በመባል ከሚታወቀው ተቀባይ ፕሮቲን ጋር በማያያዝ በሰዎች ተከላካይ ሕዋሳት ላይ እንደሚገኝ ያውቃሉ። ትክክለኛው ተያያዥ ሞለኪውሎች ያለው ማንኛውም የሰው ሕዋስ ለኤችአይቪ ኢንፌክሽን ኢላማ ነው። በሲዲ 4 ቲ- ሴሎች ውስጥ የኤችአይቪ ማባዛት ሴሎቹን በቀጥታ ሊገድል ይችላል፣ ሆኖም ሴሎቹ በኤች አይ ቪ ሳይያዙ በተዘዋዋሪ መንገድ ሊገደሉ ወይም ሊሠሩ የማይችሉ ሊሆኑ ይችላሉ። በኤችአይቪ ኢንፌክሽን ወቅት ሲዲ4 ቲ- ሴሎች በተለይ እንደሚገደሉ፣ ለበሽታ ተከላካይ ምላሾች ምንም እገዛ የለም። አጠቃላይ የበሽታ መቋቋም ስርዓት ውድቀት ያስከትላል ፣ ይህም ክሊኒካዊ ኤድስን የሚያሳዩ ኦፖርቹኒካዊ ኢንፌክሽኖችን እና ካንሰሮችን ይፈቅዳል። ምንም እንኳን ኤች አይ ቪ ኤድስን የሚያመጣው ቫይረስ እንደሆነ እና የኤችአይቪ መባዛት በቀጥታ ሲዲ4 ቲ- ሴሎችን እንደሚገድል ስምምነት ላይ ቢደረስም በኤች አይ ቪ በመያዝ እና በኤድስ ምርመራ መካከል ያለው የጊዜ ልዩነት በግለሰቦች መካከል ያለው ትልቅ ልዩነት ሌሎች ተጨማሪ መላምቶችን አስከትሏል ። ተባባሪዎች - ማለትም ከኤችአይቪ ጋር አብረው የሚሰሩ ነገሮች - በሽታውን ሊነኩ ይችላሉ።

የማስተላለፍ ዘዴዎች

ኤች አይ ቪ በሰውነት ውስጥ በሚፈጠር ፈሳሽ ልውውጥ ይተላለፋል፣ በዋናነት የዘር፣ የደም እና የደም ምርቶች፣ ኤች አይ ቪ በመርፌ ወይም በመርፌ በመጋራት ይተላለፋል።  ይህም ለታመመ ሰው ደም በቀጥታ እንዲጋለጥ ያደርጋል። ምንም እንኳን በዓለም አቀፍ ደረጃ በኤች አይ ቪ ከተያዙ እናቶች ከሚወለዱት ሕፃናት መካከል ከ25 እስከ 35 በመቶ የሚሆኑት ብቻ በቫይረሱ  የተያዙ ቢሆንም፣ ይህ የመተላለፊያ ዘዴ በልጆች ላይ ከሚደርሰው የኤድስ በሽታ 90 በመቶውን ይይዛል።

በኤች አይ ቪ የተያዙ ሕፃናት እድገት

ኤች አይ ቪ ካለባቸው እናቶች የሚወለዱ ሕፃናት በተለይ የተጨነቁ ተንከባካቢ የማግኘት ዕድላቸው ከፍተኛ ነው። በእነዚህ ተንከባካቢዎች ውስጥ ስለ ዲፕሬሲቭ ምልክቶች እና ስለ ወላጅነት ብዙም የሚታወቅ ነገር የለም። የእናቶች ተንከባካቢዎች ባዮሎጂካል እናቶች ኤች አይ ቪ የተያዙ፣  ዘመዶች እና 17 አሳዳጊ እናቶች ይገኙበታል። የእናቶች ተንከባካቢዎች በሲኢኤስ- ዲ መቁረጫ  ነጥብ ላይ በመመስረት በሶስት ዲፕሬሲቭ ቡድኖች ተከፋፍለዋል ምንም አይነት የጭንቀት ምልክቶች የሉም፣ በተወሰነ ጊዜ ውስጥ የመንፈስ ጭንቀት ምልክቶች እና ሥር የሰደደ የድብርት ምልክቶች በብዙዎቹ  ላይ ይታያል። የግንዛቤ ምዘናዎች ትንተና ውጤቱን አገኘ። እንደ ADHD ወይም የመማር ችግር ላለባቸው ልጆች በጣም ዝቅተኛ ነበር፣ እነዚህ ውጤቶች እንደሚያሳዩት ADHD ወይም የመማር ችግር ያለባቸው ልጆች ዝቅተኛ የ IQ ነጥብ እንዳላቸው እና ዝቅተኛ የ IQ ነጥብ ደግሞ ADHD ወይም የመማር ችግር የመጋለጥ እድላቸው ከፍ ያለ መሆኑን ያሳያል።የ ዚህ ጥናት ውጤቶች እንደሚያመለክቱት በPACTG ፕሮቶኮል338 ውስጥ በኤችአይቪ የተያዙ ህጻናት የበለጠ ባህሪ እና የመማር ችግር አለባቸው። በኤች አይ ቪ ያልተያዙ ሰዎች ከሚጠበቀው በላይ ነው።

የደም ልገሳ እና የኤችአይቪ ኢንፌክሽን

 ደም በሚለግሱበት ጊዜ በኤች አይ ቪ የመያዝ አደጋም የለም፣ ኤች አይ ቪ ለአካባቢው ሲጋለጥ በጥሩ ሁኔታ አይኖርም፣ በኤች አይ ቪ የተያዙ የሰው ደም ወይም ሌሎች የሰውነት ፈሳሾች መድረቅ በንድፈ ሃሳባዊ የአካባቢያዊ ስርጭት ወደ ዜሮ የመተላለፍ አደጋን ይቀንሳል። ተመራማሪዎች ኤችአይቪ ነጭ የደም ሴሎችን እንዳይበክል የሚከላከል ሚስጥራዊ ሉኪኮይትስ ፕሮቲአስ ኢንቢክተር (SLPI) በመባል የሚታወቀው በምራቅ ውስጥ ያለ ፕሮቲን በቅርቡ ለይተው አውቀዋል። በዩናይትድ ስቴትስ የኤችአይቪ ኢንፌክሽን መጀመሪያ ላይ ያተኮረው በግብረ-ሰዶማውያን ማህበረሰብ ውስጥ ሲሆን ይህም ከፍተኛ የሆነ የወሲብ ባህሪ ስላለው በስፋት ይተላለፋል - እና ሄሞፊሊያ ባለባቸው ሰዎች እና ሌሎች የደም ተዋጽኦዎችን በሚወስዱ ሰዎች ላይ። ቀሪውን 1 በመቶ የኤድስ ጉዳዮች ህጻናት ይይዛሉ። እስከ ታኅሣሥ 1997 ድረስ በጤና አጠባበቅ ሠራተኞች 54 የተመዘገቡ ጉዳዮች እና 132 በኤድስ/ ችአይቪ ኢንፌክሽን ሊተላለፉ የሚችሉ 132 ጉዳዮች ተዘግበዋል። በዩናይትድ ስቴትስ፣ በአውሮፓ እና በመካከለኛው አፍሪካ ያለው ዋነኛው የኤችአይቪ ዝርያ ኤችአይቪ-1 በመባል ይታወቃል። በምዕራብ አፍሪካ ኤድስ በኤች አይ ቪ -2 ፣ ከኤችአይቪ -1 ጋር በቅርበት በተዛመደ የኤችአይቪ ዝርያም ይከሰታል። በኤች አይ ቪ-2 ሁኔታ ውስጥ እንኳን ከአፍሪካ ውጭ መስፋፋት አልፎ አልፎ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1985 በሮበርት ጋሎ በሚመራው የምርምር ቡድን የተዘጋጀው የኤችአይቪ የመጀመሪያ የደም ምርመራ በደም ባንኮች ውስጥ ጥቅም ላይ እንዲውል ተፈቀደ ። ይህ ምርመራ የአንድ ሰው ደም ፀረ እንግዳ አካላት ከኤች አይ ቪ ጋር መያዙን ማወቅ ይችላል፣ ይህም ለቫይረሱ መጋለጥን ያሳያል። ይሁን እንጂ ለኤችአይቪ ከተጋለጡ ከአራት እስከ ስምንት ሳምንታት ውስጥ አንድ ግለሰብ ለኤችአይቪ ኢንፌክሽን መያዙን ይቀጥላል፣ ምክንያቱም የበሽታ መከላከያ ስርዓቱ ከኤችአይቪ ጋር ፀረ እንግዳ አካላት ለመሥራት በቂ ጊዜ ስለሌለው፣ ይህ ምርመራ የኤችአይቪ አንቲጂኖችን ማለትም በቫይረሱ የተፈጠሩ ፕሮቲኖችን መለየት ይችላል።  በኤችአይቪ-1 እና ኤችአይቪ-2 የፕሮቲን ክፍሎች ውስጥ ባሉት ዋና ዋና ልዩነቶች ምክንያት እነዚህን ሁለት ተዛማጅ ቫይረሶች ለመለየት የተለያዩ ሙከራዎች ተዘጋጅተዋል።

የሕክምና እንክብካቤ

ኤችአይቪን የሚያጠቁ የፀረ- ቫይረስ መድሃኒቶች በቫይረሱ መባዛት ዑደት ውስጥ በቀላሉ ሊጎዱ የሚችሉ ቦታዎችን ይጠቀማሉ፣ ኑክሊዮሲዶች በመባል የሚታወቁት አንድ የፀረ -ኤችአይቪ መድሐኒቶች ሁሉም የ RT አጋቾች ናቸው። ሁለተኛው ችግር መድሃኒቱን የሚቋቋሙ የኤችአይቪ ዓይነቶች እነዚህን መድሃኒቶች በሚቀበሉ ሰዎች ላይ ብቅ ማለት ነው. ኤችአይቪ በቫይረሱ የመጀመሪያ ጊዜ ውስጥ በፍጥነት ስለሚባዛ እና በተደጋጋሚ ስለሚለዋወጥ፣ በኤች አይ ቪ የተያዘ ሰው ብዙ የተለያዩ የኤችአይቪ ዓይነቶችን ይይዛል፣ አንዳንዶቹ መድሃኒት የሚቋቋሙ ሊሆኑ ይችላሉ። ምንም እንኳን RT አጋቾቹ ለኤችአይቪ ኢንፌክሽን ፈውስ ተብለው ተደርገው ባይታዩም የኤድስን እድገት ያቀዘቅዛሉ ተብሎ ይታመን ነበር፣ እና AZT ከነፍሰ ጡር ሴቶች ወደ ህጻናት የሚተላለፉትን የኤችአይቪ ስርጭትን በመቀነስ ረገድ ውጤታማ ሆኖ ተገኝቷል። ውህዱ የሲዲ4 ቲ- ሴል ብዛትን ከፍ እንደሚያደርግ እና በደም ውስጥ ያለውን የኤችአይቪ መጠን ለመቀነስም ታይቷል። በዲሴምበር 1995 በኤፍዲኤ የፀደቀው ፕሮቲኤዝ ኢንቢክተር በመባል ከሚታወቀው አዲስ የፀረ- ኤችአይቪ መድሐኒት ጋር ጥቅም ላይ ሲውል RT አጋቾቹ ውጤታማ ይሆናሉ። ፕሮቲን ሲታገድ ወይም ሲከለከል ፕሮቲኖቹ አይቆረጡም እና ጉድለት ያለበት ኤችአይቪ አዲስ ሴሎችን ሊይዝ አይችልም። የመጀመሪያው የፕሮቲሲስ መከላከያ መድሃኒት፣ saquinavir  (Invirase)፣ እንደ AZT ካሉ ኑክሊዮሳይድ  መድኃኒቶች ጋር ጥቅም ላይ እንዲውል ተፈቅዶለታል፣ ብዙ ከኤድስ ጋር የተዛመዱ ኦፖርቹኒስቲክ ኢንፌክሽኖችን ለመዋጋት ውጤታማ የመድኃኒት ሕክምናዎች ይገኛሉ፣ እና እነዚህ ሕክምናዎች ኤድስ ላለባቸው ሰዎች ክሊኒካዊ  ጥቅም እና ረጅም ሕልውናን ሰጥተዋል። እንደ amphotericin B እና fluconazole ያሉ ፀረ-ፈንገስ መድኃኒቶች ከኤድስ ጋር በተያያዙ የፈንገስ በሽታዎች ላይ ውጤታማ ናቸው። በመርፌ መለዋወጫ መርሃ ግብሮች በ IV መድሃኒት አላግባብ መጠቀምን ለመቀነስ እና የኤችአይቪ ስርጭትን ለመቀነስ ተተግብረዋል ። በአገር አቀፍ ደረጃ የደም አቅርቦትን መመርመር ከደም ተዋጽኦዎች ኤች አይ ቪ የመያዝ እድልን በእጅጉ ቀንሷል።

        ከቫይረስ ጋር መኖር

ከኤች·አይ·ቪ ጋር መኖር ቫይረስ ጋር መኖር ማለት ቫይረሱ በደሙ ውስጥ እንዳለ የተረዳ ሰው ራሱን አረጋግቶና ችግሩን እንደማንኛዉም የጤና ችግር በማየት ቫይረሱ የሚያስከትለውን ጉዳት ለመቀነሰ እና ለመከላከል በሕክምና፣ በአመጋገብ፣ እንዲሁም በባህርይ ላይ አስፈላጊ የሆኑ ለውጦችን በማምጣት ጥሩ ሕይወት መኖር ማለት ነው። አንድ ሰው ኤች·አይ·ቪ አለበት ማለት አሁኑኑ ታሞ ይተኛል ወይም በቅርቡ ሕይወቱ ያልፋል ማለት አለመሆኑን ማወቅ ተገቢ ነው። ከኤች.አይ.ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች የእድሜ ማራዘሚያ መድሀኒቶችን ፀረ-ኤችአይቪ መዳኒቶች  በመጠቀም ለረጅም ዓመታት ጤናማ ሆነው ለመኖር ይችላሉ። አንዳንድ ሰዎች የበሽታዉ ምልክት ጨርሶ ሳይታይባቸው ከ15 ዓመት በላይ ከቫይረሱ ጋር መኖር እንደሚችሉ አንዳንድ ጥናቶችም ያመለክታሉ። ኤች·አይ·ቪ ቫይረስ በደም ውስጥ በመኖሩ ምክንያት ሊሰማ የሚችለዉን ስሜት አውነታውን መቀበል መቻል በጣም አስፈላጊ ነው። ጥሩ ያልሆኑትን ስሜቶች ለማስወገድ የሚከተሉትን ምክሮች መቀበልና መተግበርም ተገቢ ነው።

ሁኔታዎች እያደር የተሻሉ እንደሚሆኑ ተስፋ ማድረግ፦ ፈታኝ የሆነ ሰሜት ሲሰማ ሁኔታዎች ሁሉ ከጊዜ ጋር እየተሻሻሉ እንደሚሄዱ ማመን በጣም ጠቃሚ ነው። የተሻለ ሁኔታ እንደሚኖር ተስፋ የሚሰጡ ብዙ መንገዶች አሉ። ለምሳሌ የራስን ጤንነት መጠበቅና የቀድሞውን የተረጋጋ ህይወት እንደገና መጀመር አንዱ መንገድ ነው።

ከኤች·አይ·ቪ ጋር ከሚኖሩ ሰዎች ጋር መመካከር፦ ማንኛውንም የሚሰማን ስሜት ወይም የህመም ምልክት፤ ሌሎችም ምናልባት ተመሳሳይ ስሜት እና ምልክት ሊኖራቸው ስለሚችል ከቫይረሱ ጋር ከሚኖሩ ሰዎች ጋር መመካከር ወይንም ከቫይረሱ ጋር የሚኖሩ ሰዎች ወደመሠረቷቸው ማህበራት በመሄድ የምክር እርዳታ ማግኘት አስፈላጊ ነው።

ሁሌም የሚያስደስቱን ነገሮች ከማድረግ አለመቆጠብ፦ አንድ ሰው ኤች.አይ.ቪ ቫይረስ በደሙ ውስጥ መኖሩን ካወቀ በኋላ የደረሰበትን ድንጋጤ ለማስወገድ ቀደም ሲል ያደርጋቸው የነበሩትን አስደሳች ስራዎችን በመቀጠል አሁን የተፈጠሩበትን የኀዘንና የብስጭት ሰሜቶችን መርሳት መቻል ይገባዋል። ዘወትር ሲያደርገው ያስደስቱት የነበሩትን ሥራዎች በቀጣይነት ማድረግ ኀዘን ወይም ጭንቀት ላይ ብቻ እንዳያተኩር ይረዳል።

አካላዊ እንቅስቃሴ ማድረግ፦ ከኤች.አይ.ቪ ጋር የሚኖር ሰው ድካም ሊሰማዉና ሊጫጫነው ይችላል። በዚህ ጊዜ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ ብርታትና ጥንካሬ ይሰጣል። ከፍተኛ የሰውነት እንቅስቃሴ ባይሆንም እንኳን ቀላል እርምጃዎችን ማዘውተር ለአእምሮና ለሰውነት ጤንነት በጣም አስፈላጊ ነው።

ጎጂ የሆኑ ቅፅበታዊ ለውጦችን በህይወት ላይ አለማድረግ፦ ሥራን አለመተው፣ ዘመድ ወዳጆችን አለመራቅ፣ ንብረቶችን አለመሸጥ። በእርግጥ አንድ ከኤች·አይ·ቪ ቫይረስ ጋር የሚኖር ሰው የወደፊት እቅዱን ሊለውጥ ይችላል፤ ይህ ለውጥ ጫና ያልበዛበትና ውጤቱም ጠቃሚ መሆኑን አስቀድሞ መለየት ያስፈልጋል።

ባለሞያን ማማከር፦ ስለ ኤች·አይ·ቪ/ኤድስ በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ በመኖሪያ አካባቢያችን እንቅስቃሴ የሚያደርጉ ማህበራትን ወይም ድርጅቶችን ማወቅ ጠቃሚ ነው። አንድ ከኤች.አይ.ቪ ጋር የሚኖር ሰዉ የጭንቀት እና የመከፋት ስሜት ካለቀቀው የህክምና ባለሞያዎች ወይንም አማካሪዎችን በስልክም ሆነ በአካል ማግኘትና ማማከር ያስፈልገዋል።

ያስታውሱ! ብቻዎን አይደሉም ፦ኢትዮጵያ ውስጥ ከኤች·አይ·ቪ ቫይረስ ጋር የሚኖሩ ከአንድ ሚሊዮን ተኩል በላይ ሰዎች አሉ። በአሁኑ ጊዜ 12 በመቶ ገደማ የሚሆኑ ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች አዲስ አበባ ከተማ ውስጥ ይኖራሉ። በመላው ኢትዮጵያ ውስጥ ዕድሜያቸው በ15 እና በ49 መካከል የሚገኙ ከ4 ከመቶ በላይ የሚሆኑ ኢትዮጵያውያን ከኤች·አይ·ቪ ቫይረስ ጋር ይኖራሉ። አንድ ኤች·አይ·ቪ ቫይረስ በደሙ ውስጥ ያለበት ሰው በቫይረሱ ለመያዝ ሆን ብሎ የሰራው ስህተት ስለሌለ ራሱን መውቀስ እና መጨነቅ የለበትም። ማድረግ ያለበት ነገር ቢኖር ለሌሎች ተጓዳኝ በሽታዎች እንዳይጋለጥ ራሱን እንዲጠብቅ ትምህርት ማግኘት እና ከኤች.አይ.ቪ ነፃ የሆኑ ሰዎች ለቫይረሱ እንዳይጋለጡ ስብዓአዊነት ተስምቶት ቅድመ ጥንቃቄዎችን ማድረግና፣ ከተቻለም ማስተማር።

ከኤች·አይ·ቪ ቫይረስ ጋር የሚኖሩ ሰዎች ቫይረሱ እንዳለባቸዉ አውቀው ከጥቂት ጊዜ በኋላ ያሉበትን የጤና ሁኔታ ተቀብለው ራሳቸውን በማረጋጋት ወደፊት በተሻለ መንገድ ለመኖር ምን ማድረግ እንዳለባቸው ማሰብ ይጀምራሉ። እራሰን አረጋግቶ ለመኖር ከዚ በታች የተጠቀሱት ጠቃሚ መመሪያዎች በዝርዝር ጠንቅቆ ማወቅ አጥጋቢ የሆነ የፀባይ እና የአኗኗር ለውጥ ለማምጣት ይረዳል፦ ኤች·አይ·ቪ ቫይረስ በደም ዉስጥ መኖሩን በታወቀበት ጊዜ ሊገጥም የሚችለውን የጭንቀት እና የፍርሃት ስሜት እንዴት ማስወገድ እንደሚቻል፤  

·         አጋጣሚን ጠብቀው የሚመጡ የበሽታ ስሜት/ምልክቶች በሰውነት ላይ ሲታዩ መወሰድ ያለባቸውን ህክምና እና ጥንቃቄ፤

·         የተመጣጠነ ምግብ መመገብ፣ የራስን ንፅህና መጠበቅ እና የሰውነት እንቅስቃሴ የማድረግ አስፈላጊነትን፤

·         ጥንቃቄ ስለተሞላበት የግብረ ሥጋ ግንኙነት እና ስለወሊድ።

ተስፋ እና የወደፊት ህይወት

ከኤች.አይ.ቪ ጋር ኑሮን በሠላም ለረጅም እድሜ መምራት እንደሚቻል መገንዘብ አስፈላጊ ነው። እንዲሁም ከኤች.አይ.ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች ህጋዊ መብታቸውን የሚያከብሩ ህግጋት እንዲደነግጉ ድጋፍን በመስጠት የራስን አስተዋፅኦ በማድረግ ተስፋን እውን ማድረግ። በተጨማሪም የዕለት ዜናዎችን በመከታተል፣ባለሞያዎችን ወይንም አማካሪዎችን በመጠየቅ በኤች.አይ.ቪ ላይ ያሉ አዳዲስ የህክምና እና የመድሀኒት ግኝቶችን መከታተልና ማወቅ ተስፋን ይሰጣል። ስለ ከኤች·አይ·ቪ  ዕውቀትን ማዳበርና ይበልጥ ማወቅ ራስን በደንብ ለመንከባከብ ይረዳል። አንድ ከኤች.አይ.ቪ ጋር የሚኖር ሰው ልጆች ካሉት ህመም ሲጠና ልጆችን የሚንከባከብ ሰው ቀድሞ ማዘጋጀት ያስፈልጋል።  

ህክምና

ኤች.አይ.ቪ/ኤድስ ክትባት ወይም ፈዋሽ መድኀኒት ባይገኝለትም ምርምሩና ሙከራዉ እንደቀጠለ ነው። የዕድሜ ማራዘሚያ መድሃኒቶች ፀረ-ኤችአይቪ መዳኒቶች  ቫይረሱ በደም ውስጥ የሚያደርገውን የስርጭት ፍጥነት ለመግታትና ለማስቆም የሚወሰዱ መድሃኒቶች ናቸው። በሰውነት ዉስጥ የሚገኘውን የኤች.አይ.ቪ ቁጥር መቀነስ ይችላሉ፤ መድሃኒቶቹ ቫይረሱን ከናካቴው ማጥፋት አይችሉም። መድሃኒቶቹን ያለ ህኪም ትዕዛዘና ፍቃድ መውሰድ በጤንነት ላይ ትልቅ ችግር ያስከትላል። የመድሃኒቶቹ ተጠቃሚ ሰው አንድ በቅርብ ሆኖ የሚከታተለው ብቃት ያለው የህክምና ባለሙያ ያስፈልገዋል።

አመጋገብ

የተመጣጠነ ምግብ መመገብ ሰውነታችንን እና የሰውነት የመከላከያ አቅማችንን እንደሚያጠነክር ሁሉ በቀላሉ ለበሽታ እንዳንጋለጥም ይጠቅመናል። ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖሩ ስዎች በምግብ እና ውኀ ውስጥ ለሚገኙ በሽታን ወይም ህመምን ሊያስከትሉ ለሚችሉ ጀርሞች በቀላሉ የተጋለጡ በመሆናቸዉ፤ በቤት ውስጥም ሆነ ከቤት ውጭ ሲመግቡ ንጽህናውን የጠበቀ የአመጋገብ ሥርዓት መከተልና የሚጠጣው ውሃ ንጹሀ መሆኑን ማረጋግጥም በጣም ጠቃሚ ነው። ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖሩ ስዎች የተለያዩ ዓይነት ምግቦችን በመመገብ ያልተፈለገ የሰውነት ክብደት መቀነሰን ለመከላከል እና ጡንቻዎቻቸዉ እንደጠነከሩ እንዲቆዩ የሰውነት እንቅስቃሴ ማድረግ አለባቸው። ሁሉም የምግብ ዓይነቶች የተለያዩ ጥቅሞች አላቸዉ። የተለያዩ የምግብ ዓይነቶች በሚከተለው መሰረታዊ ምድቦች ተከፋፍለው ሊታዩ ይችላሉ።

·    ገንቢ ምግቦች፦ ባቄላ፤ አተር፣ ምስር፣ እንቁላል፣ ሥጋ፣ አሣ፣ ዶሮ፣ ወተት፣ አይብ እና ለውዝ ሰውነትን ለመገንባት የሚያስችሉ የምግብ ንጥረ ነገሮችን ይዘዋል።

·         ኃይል ሰጪ ምግቦች፦ ለሰውነት የሚያስፈልገውን ኃይል ሁሉ የምናገኝባቸው የምግብ አይነቶች እንደ በቆሎ፣ እንጀራ፣ ዳቦ፣ ድንች፣ ፓስታ፣ ሩዝ፣ ስንዴ፣ አጃ፣ ዳጉሳ፣ ማሽላ፣ ስኳር፣ ማርማላት፣ ማርጋሪን፣ ዘይት፣ ሲሆኑ በተጨማሪም እንደ ለውዝ እና አቮካዶ የመሳሰሉ የቅባት ምግቦችንም ያጠቃልላል።

·    የሰውነትን የመከላከል አቅም የሚያጎለብቱ ምግቦች፦ አትክልትና ፍራፍሬ መመገብ የሰውነታችንን አቅም በማጎልበት በሽታን በሚገባ ለመቋቋም ያስችላል፤ እንዲሁም እንደ ካሮት፣ ሰላጣ እና ጎመን የመሳሰሉ ምግቦችንም መመገብ ቫይታሚን ለማግኘት ይረዳናል።

የሰዉነትን የመከላከል አቅም ለማጎልበት፦

·         የምግብን የመፍጨት ሂደት ሊያውኩ የሚችሉ እንደ ቃሪያ፣ በርበሬ ወይም ሚጥሚጣ የመሳሰሉ እና ሌሎች ቅመማ ቅመም የበዛባቸውን ምግቦች በብዛት አለመመገብ፣ ለስለስ ያሉ እንደ አልጫ ወጥ ያሉ ምግቦችን መመገብ፣ ከህይለኛ ቅመሞች ይልቅ የጥብስ ቅጠልን የመሳሰሉ የምግብ ማጣፈጫዎች መጠቀም ያስፈልጋል።

·         ፍራፍሬ እና የአትክልት አመጋገባችንን መጨመር፣ እነዚህን የሰውነት የመከላከል አቅም የሚያጎለብቱ ምግቦች በቫይታሚንና በማዕድን የበለፀጉ በመሆናቸው ሰውነታችንን ከበሽታ ይከላከላሉ። በመሆኑም እንደ ቆስጣ እና ጎመን የመሳሰሉ በጣም አረንጓዴ የሆኑ የቅጠላቅጠል ምግቦችን፣ እንደ ዱባ፣ ብርቱካን፣ ሎሚ፣ ማንጎ እና የመሳሰሉ ፍራፍሬዎችን በየቀኑ መመገብ ያስፈልጋል። በተጨማሪም ከጤፍ፣ ከጥቁር ስንዴ፣ ገብስ የተዘጋጁ ዳቦዎችን እና ሌሎች ምግቦችን መመገብ።

·         ዉኃ ለሰውነታቻን ከሚያሰፈልጉን ነገሮች አንዱ ነው። በየቀኑ ቢያንስ 8 ብርጭቆ ዉሃ መጠጣት ጠቃሚ ነው። የምንጠጣው ዉሃ ንፁህ መሆን አለበት። ከኤች. አይ.ቪ ጋር የሚኖር ሰው እንደ ተስቦ፣ ኮሌራ፣ ቢልሀርዚያ እና ጃርዲያ ለመሳሰሉት በተበከለ ውኃ አማካኝነት በሚተላለፉ በሽታዎች የተጋለጠ ስለሆነ በቀጥታ የህይቅ ወይም የምንጭ ውኃ ከመጠጣት ፈልቶ የቀዘቀዘ ውኃ መጠጣት በጣም አስፈላጊ ነው።

ሰዉነታችንን በጤንነት ለማቆየትና ቫይረሱ በጤና ላይ ሊያስከትል የሚችለውን ጉዳት ለመቀነስ ቫይታሚን ኤ፣ ቢ6፣ ቢ12፣ ሲ፣ ዚንክ፣ አይረን፣ ኮፐር፣ ማንጋኒዝ፣ ማግኒዥየም እና ሴሊኒየም ጨዉ የመሳሰሉትን ሁሉ መመገብ ይጠቅማል። የሰዉነትን የተፈጥሮ በሽታን የመከላከል አቅም በማጎልበት ረገድ ቫይታሚን ኤ፣ ሲ፣ ኢ፣ እና ከማዕድናትም ዚንክ በጣም ጠቃሚዎች ናቸው። እነዚህ የምግብ ንጥረ-ነገሮች በተፈጥሮ ከተለያዪ ምግቦች ዉስጥ ይገኛሉ።

የቫይታሚኖች እና የማዕድናት መገኛ:

ቫይታሚን 'ኤ'  ጉበት፣ ቅቤ፣ አይብ፣ እንቁላል፣ ቆሰጣ፣ ቢጫና አረንጓዴ አትክልቶች	' ቫይታሚን ቢ12 ' ጉበት፣ ኩላሊት፣ አሳ፣ ሥጋ፣ ዕንቁላል፣ ወተት	ቫይታሚን 'ሲ' ቲማቲም፣ ድንች፣ ማንጐ
ቫይታሚን 'ኢ'የአትክልት ዘይት	' አይረን ' የበሰለ ጉበት፣ ኩላሊት፣ እንጀራ፣ ቀይስጋ እና ዕንቁላል፣	' ኮፐር ' ጉበት፣ ለውዞች፣ ባቄላ፣ ስጋ፣ አሳ፣ ዶሮ፣ እና የስንዴ ዳቦ፤
ቫይታሚን 'ቢ6' ከስንዴ የተዛመዱ ምግቦች፣ ጉበት፣ ሙዝ፣ ስጋ፣ ድንች፣ አትክልት፣ ዕንቁላል እና ለውዞች፤	' ዚንክ ' የስንዴ ዳቦ፣ እንቁላል፣ ባቄላ፣ ሩዝ፣ አረንጓዴ ቅጠላማ አትክልቶች፣ ድንች ጉበት ስጋና ለዉዝ፤	' ሴሊኒየም ' ጉበት፣ ኩላሊት፣ ልብ፣ ቀይ ስጋ፣ የወተት ምርቶች፣ አትክልት እና ፍራፍሬ
' ማግኒዥየም ' አደንጓሬ፣ ለውዞች፣ የስንዴ ዱቄት፣ ቡናማ ሩዝ፣ ደረቅ አተር፣ አትክልቶች፣ ሰጋ፣ ሙዝ፣ አረንጓዴ ቅጠላማ አትክልቶች፤	' ማንጋኒዝ ' የስንዴ ዳቦ፣ ለውዝ፣ ፍራፍሬ ፣ አረንጓዴ ቅጠላማ አትክልቶች፣ ጉበት፣ የስራስር አትክልቶች፣ ስጋ እና አሳ

አንዳንድ ጊዜ የተመጣጠነ ምግብ ባለመመገባችን ምክንያት የሚከተለውን ክፍተት ለማካካስ በፋብሪካ የተዘጋጁ ቫይታሚኖችን እንወስድ ይሆናል። ቅድሚያ መስጠት የሚገባን የተመጣጠነ ምግብ በመመገብ ተፈላጊ የሆኑትን የምግብ ንጥረ ነገሮች ማግኘት ቢሆንም የቫይታሚን እንክብሎችን መውሰድ አስፈላጊ የሚሆንባቸው ጊዜያት አሉ። በግምት ብዙ ቫይታሚኖችን መውሰድ ጤንነትን ስለሚያቃውስ የቫይታሚን እንክብ በሚወሰድበት ጊዜ በህክምና ባለሞያ ትዕዛዝ መሰረት መሆን አለበት።

በምግብ አዘገጃጀት እና አመጋገብ ምክንያት ሊከሰቱ ከሚችሉ በሽታዎች ራስን መከላከል

ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች በምግብ ምክንያት ለሚመጡ በሽታዎች የተጋለጡ ናቸዉ። አንዳንድ ጎጂ የሆኑ ጀርሞች ከጥሬ ስጋ፣ ምግቡን ከሚያዘጋጁ ሰዎች ወይም አብረዉ እንጀራ ከሚበሉ ሰዎች አፍና እጅ ንክኪ ሊሸጋገሩና የምንመገበውም ሊበከል ይችላል። ከኤች·አይ·ቪ ቫይረስ ጋር የሚኖር ሰው በምግብ መመረዝ ሲታመም ለማዳን በጣም ከባድ ከመሆኑ ሌላ በሽታው በተደጋጋሚ ሊመላለስበት ይችላል። እንደ ኮሶ፣ ወስፋት እና አሜባ የመሳሰሉት በሽታዎች ከፍተኛ የጤና ችግርን እንዲሁም ሞትን ሊያስከትሉ ይችላሉ። ከነዚ በሽታዎች አብዛኛዎቹ በቀጥታ በበሽታዎቹ ከተያዘ ሰው የሚተላለፉ ቢሆንም ባልበሰለ ወይም ንጽህናው ባልተጠበቀ ምግብ፣ በነፍሳት (ተባዮች) በተበከለ ምግብ፣ የምግብ አያያዝ ሥርዓትና ደንብን ባልተከተለ ሰው ተዘጋጅቶ በሚቀርብ ምግብ አማካይነት ሊተላለፉ ይችላሉ። ምግብን በደምብ ማብሰል ባክቴርያና ጀርሞች እንዲሞቱ ይረዳል። ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖሩ ሰዎች ጥሬ ሥጋ ወይም ጥሬ ክትፎም ሆነ ለብለብ ክትፎ ባይመገቡ ይመረጣል። በተጨማሪም ከቤት ውጭ በሆቴሎችና ቡና ቤቶች ውስጥ መመገብ ምግቡ እንዴት እንደተዘጋጀ ስለማይታወቅ ለህመም ሊያጋልጥ ይችላል። ከተቻለ ከቤት ውጭ አለመመገብ፤ ካልሆነም ምግቡ እንዴት እንደተዘጋጀ እና ጥሬ የሆኑ የምግብ ውህዶች ማለትም ያልበሰለ ሥጋ፣ እንቁላል ወይም አትክልት የሌለበት መሆኑን ጠይቆ ማረጋገጥ ያስፈልጋል።

ዕፅ እና አልኮል

ዕፅም ሆነ አልኮል በብዛት መውሰድ የሰውነትን የተፈጥሮ በሽታን የመከላከል አቅም ያዳክማል። ጤናማ ሆኖ ለመኖርም ሆነ ጤንነትን ለመንከባከብ አልኮልንም ሆነ ዕፅን መጠቀምን እስከመጨረሻው መተው አማራጭ መንገድ ቢሆንም ይህንን ሁሉም ሰው በቀላሉ ሊያደርገው አይችልም። የሚወሰደው የሲጋራ፣ የዕፅ ወይም የአልኮል መጠንን በተቻለ መጠን መቀነስ ጤንነትን በተሻለ ሁኔታ ለመጠበቅም ይረዳል።

የአካል ብቃት እንቅስቃሴ

የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ የተሻለ ጢና እንዲኖር ከመርዳቱ ሌላ የመጨነቅ፣ እና የድካም ስሜትን ይቀንሳል። የአካል ብቃት እንቅስቃሴው ራስን ዘና የሚያደርግና የልብን ምት እንዲጪምር ተደርጎ መሠራት አለበት እንጂ እስኪደክሙ መሆን የለበትም። ተገቢውን የየአካል ብቃት እንቅስቃሴ መጠን ለማወቅ ቢቻል የስፖርት ባለሞያዎችን አስቀድሞ ማማከር የተሻለ ነው። በየቀኑ ከ30 እስከ 60 ደቂቃ ያህል በእግር መጓዝ የተሻለ ጤና እንዲኖረን ከሚረዱት የአካል ብቃት እንቅስቃሴዎች አንዱ ነው።

ወሲብና ፍቅር

አንድ ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖር ሰው ስለራሱ ጤና በተመለከተ መብቱ የተሰጠዉ ለራሱ በመሆኑ ለፈለገው ሰው መንገር፣ ካልፈለገ ደግሞ ያለመናገርም ውሳኔው በእጁ ነው። ነገር ግን ከዚህ ጋር በተያያዘ መዘንጋት የሌለበት ጉዳይ አለ። በወንጀለኛ መቅጫ ሕግ ላይ የሰፈረ ድንጋጌ አንድ ሰው የሌላውን ሰው ጤንነት በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ መንገድ ሆን ብሎ ይሁን በቸልተኝነት የሚጎዳ ተግባር ከፈጸመ እንደሚቀጣ ያስረዳል። ስለዚህ ከወሲብ ጓደኛ ጋር በሚኖር ግንኙነት ቫይረሱ ወደዛ ጓደኛ እንዳይተላለፍ ኮንዶም መጠቀም ያስፈልጋል ። ይህ ከሆነ ከኤች·አይ·ቪ ነፃ የሆነውን ወዳጅ ከቫይረሱ ለመጠበቅ ይረዳል። ከኤች·አይ·ቪ ጋር ነዋሪ መሆንን ለወሲብ/ፍቅር ጓደኛዎ አንዳንድ ጊዜ በቀጥታ ሌላ ጊዜ ደግሞ በተዘዋዋሪ መናገር ይቻላል። ለምሳሌ ስለቅድመ ወሲብ ጥንቃቄ ወይም ስለ ኤች·አይ·ቪ እና መተላለፊያ መንገዶች በማንሳት መነጋገር ይቻላል።

ወሊድ ( ከኤች·አይ·ቪ ያለባት እናት

አንዲት ሴት ኤች·አይ·ቪ በደሟ ውስጥ ቢኖርም እንኳን ልጆች ማፍራት ትችላለች። ተገቢውን ጥንቃቄ እና የህክምና ክትትል ካደረገች ከኤች·አይ·ቪ ነፃ የሆነ ጤነኛ ልጅ ሊኖራት ይችላል። ይሁን እንጂ ለኤች·አይ·ቪ የሚጋለጥም ልጅ ሊኖር ይችላል። ልጅ ለመውለድ እቅድ ካለ የሚከተሉትን ነጥቦች ልብ ማለት እና የህክምና ባለሞያን ማማከር ያስፈልጋል

·         የጤንነት ሁኔታ- በእርግዝና ወቅት በብዛትም ሆነ በጥራት የተሻለ የምግብ አቅርቦት መኖር አለበት። ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖር ሰው ደግሞ ከፍ ያለ የምግብ መጠንና የተለያዩ የምግብ ዓይነቶች ማግኘት ያስፈልገዋል።

·         ፅንሱን ከቫይረሱ መከላከል- ኤች·አይ·ቪ በደም ውስጥ መኖሩን አውቆ ልጅን ከኤች·አይ·ቪ ለመታደግ አስፈላጊውን እቅድ ማዉጣትና ተገቢውን ህክምና መከታተል የልጅን በቫይረሱ የመያዝ አጋጣሚ ለመቀነስ ይረዳል።

·         በደም ዉስጥ የኤች·አይ·ቪ መኖር- ወደፊት አንድ ወቅት ላይ የኤድስ ታማሚ ሊሆኑ እና አልጋ ላይ የመዋል አጋጣሚ ሊመጣ ይችላል። ስለዚህ ልጅዎ ያለ ተንከባካቢ እንዳይቀር ቀደም ብሎ ሁኔታዎችን ማመቻቸትም ያስፈልጋል።

ኤች·አይ·ቪ እና ሰብአዊ መብት

ከኤች·አይ·ቪ ጋር መኖር ከማንኛውም ሰብአዊ ፍጡር አያሳንሰም። ኤች·አይ·ቪ በደም ውስጥ በመኖሩ በሰብአዊ ፍጡርነት ሊኖር የሚገባውን መብት ሊያጓድል የሚችል አንድም ምክንያት የለም። ይህም ማለት ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖር ማንኛውም ሰው እንደሌሎች

·         እንደማንኛውም ሰው ቫይረሱ በደሙ ያለበት ሰው የጤና አጠባበቅ አገልግሎት፣ ሥራ እና የትምህርት ዕድል የማግኘትና፣ በማህበራዊ ክንውኖች፣ ለምሳሌ፣ ዕድር፣ በዕምነት፣ በማህበራት ወይም የስፖርት ቡድን በመሳሰሉ ማህበራዊ ተቋማት አባል የመሆን መብት አለው።

·         ከኤች·አይ·ቪ ጋር የሚኖር ሰው ቤት የመከራየት ወይም ባለንብረት ለመሆን፣ የጤና፣ የህይወት ወይም የንብረት መድን የመግባት መብት አለው።

ከኤች·አይ·ቪ ጋር በሚኖሩ ሰዎች ላይ የሚደረግ መድልዎ ዋና ዋና መንስኤዎች አሉት፦ እነዚህም

·         ስለ ኤች·አይ·ቪ ቫይረስ መተላለፊያ መንገዶች ዝቅተኛ ወይም የተሳሳተ መረጃ መኖር፤

·         በቂ ግንዛቤ ካለማግኘት ወይም ከተሳሳተ መረጃ ላይ በመመርኮዝ የሚመጣ ፍርሃት፤

·         ስለግብረ ስጋ ግንኙነት በግልጽ መነጋገር እንደ ነውር ስለሚቆጠር፤

በሥራ ቦታ ላይ ስለሚደርስ መድልዎ ማወቅ፦ አንድ ሰው ከኤች·አይ·ቪ ጋር በመኖሩ ምክንያት መገለል ወይም አድልዎ ከደረሰበት ከቀጣሪው ጋር በመነጋገር ወይም በፍርድ ቤት በመክሰስ ፍትህ የማግኘት መብት አለው። ሕግም ከለላና ጥበቃ ያደርግለታል።

ኤች አይ ቪ እና ሳንባ ነቀርሳ እጥፍ ችግሮች

ዋነኛው ችግር ሳንባ ነቀርሳ የኤድስ መንስዔ ከሆነው የኤች አይ ቪ ቫይረስ ጋር ግንባር መፍጠሩ ነው። በ1995 ከኤድስ ጋር ተዛምዶ ባላቸው ምክንያቶች ከሞቱት አንድ ሚልዮን የሚያክሉ ሰዎች መካከል አንድ ሦስተኛ የሚሆኑት የሞቱት በሳንባ ነቀርሳ እንደሆነ ይገመታል። ይህ የሆነው ኤች አይ ቪ ሰውነት ሳንባ ነቀርሳን ለመከላከል ያለውን አቅም ስለሚያዳክም ነው።

አብዛኛውን ጊዜ በሳንባ ነቀርሳ የተለከፈ ሰው የበሽታው ታማሚ ወደ መሆን ደረጃ አይደርስም። ለምን? ምክንያቱም የሳንባ ነቀርሳ ባሲለሶች ማክሮፌጅ በሚባሉ ሴሎች ውስጥ እስረኛ ሆነው ስለሚኖሩ ነው። በእነዚህ ሴሎች ውስጥ በሰውዬው የበሽታ ተከላካይ ሕዋሳት፣ በተለይም ቲ ሊምፎሳይት ወይም ቲ በሚባሉት ሕዋሳት ተጠምደው ይቀራሉ።

የሳንባ ነቀርሳ ባሲለሶች ጥሩ ግጣም ባለው ቅርጫት ውስጥ ተዘግቶባቸው እንደተቀመጡ መርዛማ እባቦች ናቸው። ቅርጫቱ ማክሮፌጆች ሲሆኑ የቅርጫቱ ክዳን ደግሞ ቲ ሕዋሳት ናቸው። የኤድስ ቫይረሶች በሚመጡበት ጊዜ ግን የቅርጫቱን ክዳን ይከፍታሉ። ይህ በሚሆንበት ጊዜ ባሲለሶቹ ከቅርጫቱ ውስጥ አፈትልከው ይወጡና ያገኙትን የሰውነት ክፍል ማጥቃት ይጀምራሉ።

ስለዚህ የኤድስ በሽተኞች በሳንባ ነቀርሳ የመያዛቸው አጋጣሚ ጤነኛ የሆነ የበሽታ መከላከያ ካላቸው ሰዎች በጣም የበለጠ ይሆናል። በስኮትላንድ የሚኖሩ አንድ የሳንባ ነቀርሳ ተመራማሪ “ኤች አይ ቪ ያለባቸው ሰዎች በከፍተኛ ደረጃ ለሳንባ ነቀርሳ የተጋለጡ ናቸው” ብለዋል። “አንድ ክሊኒክ ውስጥ ሁለት የኤች አይ ቪ ሕመምተኞች መተላለፊያ ላይ ተቀምጠው ሳለ አንድ የሳንባ ነቀርሳ ሕመምተኛ በሚገፋ አልጋ ላይ ሆኖ ሲያልፍ በሽታው ተጋብቶባቸዋል።”

ስለዚህ ኤድስ ለሳንባ ነቀርሳ ወረርሽኝ መስፋፋት ዋነኛ ምክንያት ሆኗል። በአንድ ግምት መሠረት በ2000 ዓመት 1.4 ሚልዮን የሚያክሉ በሌላ ምክንያት ሊያዙ የማይችሉ ሰዎች በኤድስ ወረርሽኝ ምክንያት የሳንባ ነቀርሳ በሽተኞች ይሆናሉ። ለሳንባ ነቀርሳ ወረርሽኝ መስፋፋት ዋነኛ ምክንያት የሆነው የኤድስ በሽተኞች በሳንባ ነቀርሳ የመያዝ ዕድላቸው በጣም ከፍተኛ መሆኑ ብቻ ሳይሆን በሽታውን ለሌሎች ሰዎች ሌላው ቀርቶ ኤድስ ለሌለባቸው ጭምር ለማስተላለፍ የሚችሉ መሆናቸው ነው።

ብዙ መድኃኒቶችን ሊቋቋም የሚችል ሳንባ ነቀርሳ

ከሳንባ ነቀርሳ ጋር የሚደረገውን ውጊያ በጣም አስቸጋሪ ካደረጉት ምክንያቶች የመጨረሻው፣ መድኃኒቶችን መቋቋም የሚችሉ የሳንባ ነቀርሳ ዓይነቶች እየተስፋፉ መሄዳቸው ነው። እነዚህ የሳንባ ነቀርሳ ዓይነቶች አንቲባዮቲክ መድኃኒቶች ከመፈልሰፋቸው በፊት እንደነበረው ዘመን በሽታውን ፈውስ የለሽ ወደማድረግ እየተቃረቡ ነው።

በጣም የሚያሳዝነው መድኃኒቶችን የሚቋቋሙ የሳንባ ነቀርሳ ዓይነቶች የተፈጠሩት በፀረ ሳንባ ነቀርሳ መድኃኒቶች ተገቢ ያልሆነ የአወሳሰድ ልማድ ሳቢያ ነው። የሳንባ ነቀርሳ ሕክምና ውጤታማ እንዲሆን ከተፈለገ አራት ዓይነት መድኃኒቶች በተከታታይና አለማሰለስ ቢያንስ ለስድስት ወራት መውሰድ ያስፈልጋል። በሽተኛው በየቀኑ ከደርዘን የማያንሱ እንክብሎችን መውሰድ ሊኖርበት ይችላል። በሽተኞች መድኃኒቶቹን አዘውትረው ካልወሰዱ ወይም ሙሉውን ሕክምና ካልጨረሱ ለማዳን አስቸጋሪ የሆኑ ወይም ፈጽመው ሊድኑ የማይችሉ የሳንባ ነቀርሳ ዓይነቶች ይፈጠራሉ። አንዳንዶቹ የባሲለስ ዓይነቶች እስከ ሰባት የሚደርሱ የተለመዱትን ፀረ ሳንባ ነቀርሳ መድኃኒቶች የመቋቋም አቅም ያላቸው ናቸው።

በርካታ መድኃኒቶችን የመቋቋም ችሎታ ያለውን የሳንባ ነቀርሳ ዓይነት ማከም አስቸጋሪ ከመሆኑም በላይ ከፍተኛ ወጪ የሚጠይቅ ነው። ሌሎች የሳንባ ነቀርሳ በሽተኞችን ለማከም ከሚጠይቀው ወጪ ከመቶ እጥፍ በላይ ሊሆን ይችላል። ለምሳሌ ያህል በዩናይትድ ስቴትስ አንድን በሽተኛ ለማከም ከ250,000 ዶላር በላይ ወጪ ሊጠይቅ ይችላል!

ወደፊት በመላው ዓለም 100 ሚልዮን የሚያክሉ ሰዎች መድኃኒቶችን የመቋቋም አቅም ባላቸው የሳንባ ነቀርሳ ዓይነቶች ሊያዙ እንደሚችሉና ከእነዚህ መካከል አንዳንዶቹ በማንኛውም ዓይነት ፀረ ሳንባ ነቀርሳ መድኃኒት ሊታከሙ የማይችሉ እንደሚሆኑ የዓለም ጤና ድርጅት ገምቷል። እነዚህ ቀሳፊ የሳንባ ነቀርሳ ዓይነቶች ወደ ሌላ ሰው የመጋባት ችሎታቸው ከተራዎቹ ዓይነቶች አይተናነስም።

መከላከያና ፈውስ

ይህን ምድር አቀፍ አደጋ ለመግታት ምን እየተደረገ ነው? ከሁሉ የሚሻለው የመግቻ ዘዴ በሽታው ገና ሥር ሳይሰድ መርምሮ ማግኘትና አክሞ ማዳን ነው። እንዲህ ማድረግ ሕመምተኞቹን ከመርዳቱም በላይ በሽታው ወደ ሌሎች እንዳይዛመት ይከላከላል።

ሳንባ ነቀርሳ ሳይታከም በሚቆይበት ጊዜ በበሽታው ከተያዙት መካከል ከግማሽ የሚበልጡትን ይገድላል። ተገቢው ሕክምና ከተሰጠ ግን መድኃኒቶችን የመቋቋም ችሎታ ያለው ዓይነት እስካልሆነ ድረስ ሁሉም ይድናል ማለት ይቻላል።  ቀደም ብለን እንደተመለከትነው ሕክምናው ውጤታማ የሚሆነው በሽተኛው ሙሉውን የሕክምና ሂደት ሲጨርስ ነው። አብዛኛውን ጊዜ ግን በሽተኞች ሙሉውን ሕክምና ተከታትለው አይጨርሱም። ለምን? አብዛኛውን ጊዜ ሳሉ፣ ትኩሳቱና ሌሎቹ የበሽታው ምልክቶች ሕክምናው በተጀመረ ጥቂት ሳምንታት ውስጥ ይቆማሉ። በዚህ ምክንያት ብዙ በሽተኞች ድኛለሁ ይሉና መድኃኒቶቹን መውሰድ ያቆማሉ።

የዓለም ጤና ድርጅት ይህንን ችግር ለመቋቋም ሲል ዲ ኦ ቲ ኤስ (ዳይሬክትሊ ኦብዘርቭድ ትሪትመንት፣ ሾርት ኮርስ) የሚባል ፕሮግራም ያካሂዳል። ይህ ፕሮግራም ስሙ እንደሚያመለክተው የጤና ባለሞያዎች ቢያንስ ለመጀመሪያዎቹ ሁለት ወራት በሽተኞቻቸው እያንዳንዱን መድኃኒት በተወሰነው ጊዜ መውሰዳቸውን የሚያረጋግጡበት ነው። ይሁን እንጂ ይህን ማካሄድ ቀላል አልሆነም። ምክንያቱም ብዙ የሳንባ ነቀርሳ በሽተኞች የሚኖሩት ራቅ ባሉ አካባቢዎች ነው። በተጨማሪም አብዛኛውን ጊዜ ሕይወታቸው በችግርና በጭንቀት የተሞላ ስለሆነ (እንዲያውም አንዳንዶቹ የራሳቸው ቤት የሌላቸው ናቸው) በየቀኑ መድኃኒታቸውን መውሰዳቸውን ማረጋገጥ በጣም አስቸጋሪ ይሆናል።

ኤድስን መግታት ይቻል ይሆን? ከሆነስ እንዴት?

በብዙዎቹ የአፍሪካ አገሮች የሚኖሩ አብዛኞቹ ሰዎች እስከ ቅርብ ጊዜያት ድረስ የኤድስን መኖር አያምኑም ነበር። 

እንዲያውም አንዳንዶች ስለ ኤድስ አንስተው መወያየት እንኳን አይፈልጉም ነበር። ይሁን እንጂ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በተለይ ወጣቶችን ለማስተማርና በጉዳዩ ላይ ግልጽ የሆነ ውይይት የማድረግ ባሕል እንዲሰፍን ለማበረታታት ጥረት ሲደረግ ቆይቷል። እነዚህ ጥረቶች በተወሰነ ደረጃ ውጤት ያስገኙ ቢሆንም እንኳ የሰዎች የአኗኗር ዘይቤና 

ልማድ በጣም ሥር የሰደደ ከመሆኑ የተነሳ የሚፈለገውን ያህል ለውጥ ማምጣት አስቸጋሪ ሆኗል።

በሕክምናው መስክ የታየ እመርታ በሕክምናው መስክ ሳይንቲስቶች ስለ ኤች አይ ቪ ብዙ ግንዛቤ ያገኙ ከመሆኑም ሌላ የብዙዎችን ሕይወት ማራዘም የቻሉ መድኃኒቶችን መፈልሰፍ ችለዋል። ቢያንስ ሦስት ዓይነት የዕድሜ ማራዘሚያ መድኃኒቶችን በማቀናጀት የሚሰጠው ሕክምና ጥሩ ውጤት አስገኝቷል።

እነዚህ መድኃኒቶች ፈውስ ማስገኘት ባይችሉም እንኳ በተለይ በበለጸጉ አገሮች በኤች አይ ቪ የሚሞቱ ሰዎችን ቁጥር መቀነስ ችለዋል። ብዙ ሰዎች እነዚህ መድኃኒቶች በማደግ ላይ ወደሚገኙ አገሮችም መግባት እንዳለባቸው ይናገራሉ። ይሁን እንጂ መድኃኒቶቹ ውድ በመሆናቸው በእነዚህ አገሮች ውስጥ የሚኖሩት አብዛኞቹ ሰዎች እነዚህን መድኃኒቶች የመግዛት አቅም የላቸውም።

ይህ ሁኔታ፣ ገንዘብ ከሰው ሕይወት ይበልጣል? የሚል አከራካሪ ጉዳይ አስነስቷል። የብራዚል የኤች አይ ቪ/ኤድስ ፕሮግራም ዲሬክተር የሆኑት ዶክተር ፓውሎ ቴሼይራ ሁኔታውን እንዲህ ሲሉ ገልጸውታል:- “መድኃኒቶቹን የሚያመርቱት ኩባንያዎች ከልክ ያለፈ ትርፍ እንዲያጋብሱ ሲባል ብቻ በሺህዎች የሚቆጠሩ ሰዎች ሕይወታቸውን ለማቆየት የሚያስችሏቸውን መድኃኒቶች ማግኘት ተስኗቸው ሲቸገሩ ዝም ብለን ማየት አንችልም።” አክለውም “ግብረገብንና ሰብዓዊ ርኅራኄን ወደ ጎን ገሸሽ አድርጎ ለንግድ ጥቅም ብቻ መሯሯጥ አይገባም” ብለዋል

አንዳንድ አገሮች የመድኃኒት አምራች የሆኑ ትልልቅ ኩባንያዎችን የባለቤትነት መብት ባለማክበር የንግድ ምልክት 

የሌላቸውን ተመሳሳይ መድኃኒቶች በዝቅተኛ ዋጋ ለማስገባት ወይም ለመሥራት ወስነዋል።* አንድ ጥናት እንዳመለከተው ከሆነ “[የንግድ ምልክት የሌላቸው መድኃኒቶች] ዝቅተኛ ዋጋ ከዩናይትድ ስቴትስ መነሻ ዋጋ 82 በመቶ ዝቅ ብሎ ተገኝቷል” ሲል ሳውዝ አፍሪካን ሜዲካል ጆርናል ዘግቧል።

ሕክምናው ያጋጠሙት እንቅፋቶች

ይሁንና ውሎ አድሮ ትልልቆቹ የመድኃኒት አምራች ኩባንያዎች የኤድስ መድኃኒቶችን ለታዳጊ አገሮች ዝቅ ባለ ዋጋ ማቅረብ ጀምረዋል። በዚህ መንገድ ብዙ ተጨማሪ ሰዎች መድኃኒቶቹን ማግኘት ይችላሉ ተብሎ ተስፋ ተደርጓል። ይሁን እንጂ እንዲህ ያሉ መድኃኒቶች በታዳጊ አገሮች ውስጥ በስፋት ጥቅም ላይ እንዳይውሉ ከባድ እንቅፋት የሆኑ ነገሮች አሉ። ከእነዚህ እንቅፋቶች መካከል አንዱ የዋጋው ጉዳይ ነው። ዋጋው በእጅጉ እንዲቀንስ ቢደረግም መድኃኒቶቹ የሚያስፈልጓቸው ብዙዎቹ ሰዎች አሁንም የመግዛት አቅም የላቸውም።

ሌላው ችግር ደግሞ የመድኃኒቶቹ አወሳሰድ ነው። በየዕለቱ ሰዓቱን በትክክል እየጠበቁ ብዙ ኪኒኖች መውሰድ ይጠይቃል። ታካሚው መድኃኒቶቹን በአግባቡ የማይወስድ ወይም በየመሃሉ የሚያቋርጥ ከሆነ መድኃኒቱን መቋቋም የሚችሉ የኤች አይ ቪ ዝርያዎች ሊፈጠሩ ይችላሉ። ምግብ፣ ንጹሕ የመጠጥ ውኃም ሆነ የሕክምና ተቋማት በበቂ ሁኔታ በማይገኙባቸው የአፍሪካ አገሮች ታካሚዎች መድኃኒቶቹን በትክክል እንዲወስዱ ማድረግ አስቸጋሪ ነው።

በተጨማሪም መድኃኒቶቹን የሚወስዱ ሰዎች ክትትል ያስፈልጋቸዋል። ቫይረሱ መድኃኒቶቹን መቋቋም ከጀመረ የመድኃኒቶቹ ዓይነት መለወጥ አለበት። ይህ ደግሞ ልምድ ያላቸው የህክምና ባለሙያዎች ማግኘት የሚጠይቅ ከመሆኑም ሌላ ምርመራው የሚጠይቀው ወጪም ቀላል አይደለም። ከዚህም በተጨማሪ መድኃኒቶቹ የራሳቸው የሆነ ጉዳት ያላቸው ሲሆን መድኃኒት መቋቋም የሚችሉ ቫይረሶችም እየተፈጠሩ ይሄዳሉ።

የተባበሩት መንግሥታት ጠቅላላ ጉባኤ ሰኔ 2001 ኤድስን አስመልክቶ ባካሄደው ልዩ ስብሰባ ላይ ታዳጊ አገሮችን ለመርዳት ለጤና አገልግሎት የሚውል የእርዳታ ገንዘብ በዓለም አቀፍ ደረጃ እንዲሰባሰብ ሐሳብ ቀርቦ ነበር። ለዚህ እርዳታ ከ7 ቢልዮን እስከ 10 ቢልዮን የሚደርስ የአሜሪካ ዶላር እንደሚያስፈልግ ተገምቷል። ይሁን እንጂ እስካሁን ድረስ ቃል የተገባው ገንዘብ ከሚፈለገው ገንዘብ ጋር ሲነጻጸር አነስተኛ ነው።

ሳይንቲስቶች በሽታውን የሚከላከል ክትባት እናገኛለን የሚል ጠንካራ እምነት ያላቸው ሲሆን የተለያዩ ክትባቶችም በተለያዩ አገሮች እየተሞከሩ ነው። ይሁን እንጂ እነዚህ ጥረቶች ቢሳኩ እንኳን ክትባቱ እስኪዘጋጅ፣ እስኪሞከርና አስተማማኝነቱ ተረጋግጦ በስፋት ጥቅም ላይ እስኪውል በርከት ያሉ ዓመታት ይወስዳል።

እንደ ብራዚል፣ ታይላንድና ኡጋንዳ ያሉ አንዳንድ አገሮች በዘረጉት የሕክምና ፕሮግራም ጥሩ ውጤት አግኝተዋል። ብራዚል በአገር ውስጥ የሚመረቱ መድኃኒቶችን ጥቅም ላይ በማዋል በኤድስ የሚሞቱ ሰዎችን ቁጥር በግማሽ መቀነስ ችላለች። የገንዘብ አቅሙ ያላት ትንሿ አገር ቦትስዋና በአገሪቱ ውስጥ በኤች አይ ቪ ለተጠቁ ሰዎች የዕድሜ ማራዘሚያ መድኃኒቶች ለማዳረስና አስፈላጊ የሆኑትን የጤና አገልግሎት መስጫ ተቋማት ለማሟላት ጥረት እያደረገች 

ነው።

ኤድስ ድል የሚደረግበት መንገድ

ኤድስን መከላከል የሚቻል መሆኑ ከሌሎች ወረርሽኞች የተለየ ያደርገዋል። ሰዎች የመጽሐፍ ቅዱስን መሠረታዊ ሥርዓቶች ካከበሩ ከኤድስ ራሳቸውን መጠበቅ ይችላሉ።

የመጽሐፍ ቅዱስ የሥነ ምግባር ደንቦች የማያሻሙ ናቸው። ያልተጋቡ ሰዎች ከጾታ ግንኙነት መታቀብ አለባቸው። (1 ቆሮንቶስ 6:18) የተጋቡ ሰዎችም ለትዳር ጓደኛቸው ታማኝ መሆንና ከምንዝር መራቅ አለባቸው። (ዕብራውያን 13:4) በተጨማሪም አንድ ሰው ከደም እንድንርቅ የሚያዝዘውን የመጽሐፍ ቅዱስ ማስጠንቀቂያ መከተሉ በበሽታው ከመያዝ ይጠብቀዋል። ሐዋ.ሥራ 15:28, 29

በበሽታው የተያዙ ሰዎች አምላክ በቅርቡ ስለሚያመጣው ከበሽታ ነፃ የሆነ ዓለም በመማርና አምላክ ያወጣቸውን ብቃቶች በማሟላት ከፍተኛ ደስታና መጽናኛ ማግኘት ይችላሉ።

መጽሐፍ ቅዱስ በሽታን ጨምሮ በሰው ልጆች ላይ እየደረሱ ያሉት ችግሮች በሙሉ እንደሚወገዱ ያረጋግጥልናል። ይህ ተስፋ በራእይ መጽሐፍ ውስጥ ተገልጾአል:-

 “ታላቅም ድምፅ ከሰማይ:- እነሆ፣ የእግዚአብሔር ድንኳን በሰዎች መካከል ነው ከእነርሱም ጋር ያድራል፣ እነርሱም ሕዝቡ ይሆናሉ እግዚአብሔርም እርሱ ራሱ ከእነርሱ ጋር ሆኖ አምላካቸው ይሆናል፤ እንባዎችንም ሁሉ ከዓይኖቻቸው ያብሳል፣ ሞትም ከእንግዲህ ወዲህ አይሆንም፣ ኀዘንም ቢሆን ወይም ጩኸት ወይም ሥቃይ ከእንግዲህ ወዲህ አይሆንም፣ የቀደመው ሥርዓት አልፎአልና ብሎ ሲናገር ሰማሁ።” ራእይ 21:3, 4

ይህ ዋስትና የተሰጠው ውድ መድኃኒቶችን የመግዛት አቅም ላላቸው ብቻ አይደለም። ኢሳይያስ 33:24 “በዚያም የሚቀመጥ:- ታምሜአለሁ አይልም” በማለት በራእይ ምዕራፍ 21 ላይ የተገለጸውን ትንቢታዊ ቃል ያጠናክርልናል። በዚያ ዘመን በምድር ላይ የሚኖሩ ሁሉ የአምላክን ሕግ የሚጠብቁ ከመሆናቸውም በላይ ፍጹም የሆነ ጤና ያገኛሉ። በዚህ መንገድ የብዙዎችን ሕይወት እየቀጠፈ ያለው ኤድስም ሆነ ሌሎች በሽታዎች በሙሉ ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ይወገዳሉ።

የንግድ ምልክት የሌላቸው መድኃኒቶች በሌሎች የመድኃኒት አምራች ኩባንያዎች የተፈበረኩ መድኃኒቶችን በማስመሰል የሚሠሩ ናቸው። የዓለም የንግድ ድርጅት አባል የሆኑ አገሮች ድንገተኛና አጣዳፊ ሁኔታዎች በሚያጋጥሙበት ጊዜ የመድኃኒቶችን የባለቤትነት መብት ያለማክበር ህጋዊ ፈቃድ አላቸው።

ስፈልገው የነበረው እውነተኛ ፈውስ ይህ ነው

በኤች አይ ቪ መያዜን ያወቅኩበት ቀን አሁንም ድረስ ትዝ ይለኛል ትላለች አንድ ወጣት

በሕክምና ክፍሉ ውስጥ ከእናቴ ጋር ቁጭ ብዬ ሳለ ነበር ዶክተሩ መርዶዬን የነገረኝ። በሕይወቴ እንደዚያን ዕለት ያዘንኩበት ቀን አልነበረም። ሁሉ ነገር ተመሰቃቀለብኝ። ጆሮዬን ማመን አልቻልኩም። ምርመራው ላይ ስህተት ተሠርቶ ሊሆን ይችላል ብዬ አሰብኩ። የምናገረውና የማደርገው ነገር ሁሉ ጠፋኝ። አልቅሽ አልቅሽ ቢለኝም የማለቅስበት እንባ እንኳ አልነበረኝም። ዶክተሩ ስለ ዕድሜ ማራዘሚያ መድኃኒቶችና ስለ ሌሎች ጉዳዮች ከእናቴ ጋር እየተነጋገረ የነበረ ቢሆንም በጣም ከመደንገጤ የተነሳ ምን እንደሚል እንኳ ሊገባኝ አልቻለም ነበር።

እማርበት በነበረው ዩኒቨርሲቲ ውስጥ አንድ ሰው አስይዞኝ ሊሆን እንደሚችል ገመትኩ። ያለሁበትን ሁኔታ ሊረዳልኝ ለሚችል ሰው ስሜቴን ለማካፈል ብፈልግም ማንም ሰው ወደ አእምሮዬ ሊመጣልኝ አልቻለም። የከንቱነትና የዋጋቢስነት ስሜት ተሰማኝ። ቤተሰቦቼ አስፈላጊውን ድጋፍ ቢያደርጉልኝም የተስፋ መቁረጥና የፍርሃት ስሜት አደረብኝ። እንደ ሌላ ማንኛውም ወጣት እኔም ብዙ የምመኛቸው ነገሮች ነበሩ። በሳይንስ የመጀመሪያ ዲግሪዬን ለማግኘት ሁለት ዓመት ብቻ ቀርቶኝ የነበረ ቢሆንም ያ ሁሉ ተስፋ እንዳልነበረ ሆነ።

የታዘዙልኝን የዕድሜ ማራዘሚያ መድኃኒቶች መውሰድና ወደ ኤድስ ሕሙማን አማካሪዎች መሄድ ብጀምርም ያደረብኝ ጭንቀት ሊለቀኝ አልቻለም። ከመሞቴ በፊት እውነተኛውን ክርስትና እንዲያሳውቀኝ ወደ አምላክ ጸለይኩ።  ሁለቱ ሴቶች   በሬን አንኳኩ። ያን ቀን በጣም አሞኝ የነበረ ቢሆንም ሳሎን ውስጥ እንደ ምንም ብዬ ቁጭ አልኩ። ሁለቱ ሴቶች ራሳቸውን ካስተዋወቁኝ በኋላ ሰዎች መጽሐፍ ቅዱስን እንዲያጠኑ በመርዳት ላይ መሆናቸውን ነገሩኝ። ጸሎቴ በመጨረሻ መልስ በማግኘቱ ትልቅ እፎይታ ተሰማኝ። ሆኖም አቅም አንሶኝ ስለነበር ረዘም ላለ ጊዜ ማንበብም ሆነ በትኩረት መከታተል አልቻልኩም።

 ሆኖም መጽሐፍ ቅዱስ ማጥናት እንደምፈልግ ነገርኳቸውና ቀጠሮ ይዘን ተለያየን። ይሁንና የቀጠሮው ጊዜ ከመድረሱ በፊት ባደረብኝ የመንፈስ ጭንቀት ሳቢያ የአእምሮ ሕሙማን ወደሚታከሙበት ሆስፒታል ገባሁ። ከሦስት ሳምንታት በኋላ ከሆስፒታል ስወጣ ሁለቱ ሴቶች እንዳልረሱኝ በማወቄ በጣም ደስ አለኝ።  ሁለቱ ሴቶች አንዷ ዘወትር እየመጣች ትጠይቀኝ እንደነበር አስታውሳለሁ። በተወሰነ ደረጃ አገገምኩና ዓመቱ መገባደጃ ላይ መጽሐፍ ቅዱስ ማጥናት ጀመርኩ። ይሁን እንጂ የጤንነቴ ሁኔታ በየጊዜው ይለዋወጥ ስለነበረ ይህን ማድረጉ ቀላል አልነበረም። ሆኖም የምታስጠናኝ ሴት ችግሬን ትረዳልኝ የነበረ ከመሆኑም በላይ ታጋሽ ነበረች።

ስለ እግዚአብሔርና  ስለ ባሕርያቱ ከመጽሐፍ ቅዱስ ስማርና እግዚአብሔርን ማወቅና የዘላለም ሕይወት ተስፋን መጠባበቅ ምን ማለት እንደሆነ ስገነዘብ ልቤ በጣም ተነካ። በተጨማሪም በሰው ልጆች ላይ መከራ የሚደርሰው ለምን እንደሆነ ለመጀመሪያ ጊዜ በግልጽ ተረዳሁ። በቅርቡ ሰብዓዊ መንግሥታትን ሁሉ ስለሚተካው የእግዚአብሔር  መንግሥት ያገኘሁት እውቀትም እጅግ ያስደሰተኝ ከመሆኑም በላይ አኗኗሬን ሙሉ በሙሉ እንድለውጥ አነሳሳኝ።

ስፈልገው የነበረው እውነተኛ ፈውስ ይህ ነው። እግዚአብሔር  አሁንም እንደሚወደኝና እንደሚያስብልኝ ማወቄ በጣም አጽናናኝ። ቀደም ሲል  እግዚአብሔር  እንደጠላኝና ይህ በሽታ የያዘኝም በዚሁ ምክንያት እንደሆነ አድርጌ አስብ ነበር። ይሁን እንጂ እግዚአብሔር  በፍቅር ተነሳስቶ በኢየሱስ ክርስቶስ ቤዛዊ መሥዋዕት አማካኝነት የኃጢአት ይቅርታ ማግኘት የምንችልበትን ዝግጅት እንዳደረገ ሳውቅ “እርሱ ስለ እናንተ ያስባልና የሚያስጨንቃችሁን ሁሉ በእርሱ ላይ ጣሉት” የሚለው የ1 ጴጥሮስ 5:7 ጥቅስ በሚገልጸው መሠረት በእርግጥም እግዚአብሔር  የሚያስብልን መሆኑን ተገነዘብኩ።

መጽሐፍ ቅዱስን በየዕለቱ በማጥናትና በሚካሄዱ ስብሰባዎች ላይ በመገኘት ወደ እግዚአብሔር ለመቅረብ የተቻለኝን ሁሉ እያደረግኩ ነው። ይህን ማድረጉ ሁልጊዜ ቀላል ባይሆንም እንኳ የሚያስጨንቀኝን ሁሉ ለእግዚአብሔር ጸሎት በመግለጽ ብርታትና ማጽናኛ እንዲሰጠኝ እለምነዋለሁ። በተጨማሪም የጉባኤያችን አባላት ምንጊዜም ከጎኔ ስለሆኑ በጣም ደስተኛ ነኝ።